Türkiye’de Çıkarılan 10 Değerli Maden

Ülkemiz birçok alanda olduğu gibi maden kaynaklarında da oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Bu kaynakları zaman içerisinde gerek ham madde olarak gerek de işlenerek ihraç ederler. O yüzden ülkeye ekonomik katkısı çok büyüktür. Haberimizde yer verdiğimiz bu önemli 10 maden çeşidi şunlardır: ,

Krom

Gümüş gibi parlak bir yapısı olan krom madeni, sert ama ufak darbelere karşı kolayca kırılabilen bir yapıya sahiptir. Standart olarak krom, 1907 derecede eriyebilir ve 2672 derecede kaynayarak buhar olur. Element tablosunda ise 118 element arasında 24ncu sırada karşımıza çıkar.

Krom madeni, özellikle metalürji, kimya ve ateşe dayanıklı malzeme gibi yapılarda sıklıkla karşımıza çıkar. Bunun yanı sıra otomotiv, mutfak ve banyo metalleri gibi sanayi ürünlerinde baş sırayı çekiyor. Bu alanlar içerisinde krom en fazla metalürji sanayisinde paslanmaz çelik üretiminde kullanılır. Paslanmaz çeliğin içyapısındaki ferrokom maddesi kromlardan meydana gelir. Bu yüzden sanayide oldukça önemli yeri vardır.

Ülkemizde de oldukça fazla çıkarılan bu maden, Elazığ, Muğla, Denizli, Eskişehir, Adana, Bursa ve Kayseri’de çıkartılır. Çıkarılan bu ham maddedeki krom, Antalya ve Elazığ’da işlenerek iç ve dış piyasaya sürülür.

Demir

Metaller arasında geçmişten günümüze kadar en çok kullanılan madenlerden bir tanesidir. Tarihte insanlar demiri, altın, gümüş ve tunç gibi değerli madenlerden sonra keşfetmiştir. Sonrasında bu madene alışan insanlar daha sert ve kullanışlı olduğu gördüler. Hayatlarının vazgeçilmez bir parçası haline getirip gerek avcılık gerekse evlerinde kullandılar. Ülkelerin ekonomik gelişmişlik göstergeleri bazı koşulların yanı sıra demir-çelik tüketimine de bağlıdır. Bu yüzden ülkelerin ekonomik kalkınmalarında büyük yer edinir.

Ülkemizde de büyük önemi olan demir madeni, birçok ilde çıkartılır. Bunlardan birkaçı; Sivas, Malatya, Sakarya, Balıkesir, İzmir, Kütahya, Hatay ve Kayseridir. Bunun yanı sıra Doğu Anadolu Bölgesi’nde de oldukça yoğunlukta bulunur. Buradan çıkartılan madenler Karabük ve İskenderun da bulunan çelik fabrikalarında işlenir.

Bakır

Elektriği en iyi ileten elementlerden biri olan bakır, elektrik ve elektronik alanlarında oldukça fazla kullanılır. Bunun yanı sıra bazı mutfak malzemelerinin yapımında sıklıkla tercih edilebilir. Bakır olan ürünlerin çabuk ısınıp etkiyi hızlı yaydığı gözlemlenmiştir. O yüzden pahalı bir yapısı vardır.

Ülkemizin birçok alanında çıkarıldığı biliniyor. Bu alanlardan birkaçı şunlardır: Artvin, Elazığ ve Rize’dir. Çıkartılan bu bakır madenleri, Ergani, Musul ve Samsun Karadeniz bakır işletme tesislerinde işlenmeye gönderilir. Ardından bakır madeni, iç ve dış ticarete hazır hale gelir.

Boksit

Alüminyumun ham maddesi olarak ta bilinir. Çok hafif bir yapıda olduğu için birçok sanayi alanında kullanımı mevcuttur. Boksit madeninin, 2,5 ile 3,5 gr/santimetreküp arasında bir ağırlığı vardır. Bu yüzden uçak, otomotiv ve ev eşyası yapımı gibi birçok alanda kullanılarak önemli bir yer oynar.

Boksit madeninin üretim hedefleri, sıvı alüminyum ve alümina üretimine bağlı olarak değişir. Alüminyum üzerinden karlılık genel olarak bazı ürünlerde kendini gösterir. Bu yüzden ham madde durumundaki boksit madeni, karlılık düzeyi olarak istenilen değerin altında kalır. Aynı zamanda boksit madenini çıkardığımız yataklar limanlara uzak yerlerde çıkarılıyor. Buda diğer üreticilerin bu iş için soğuk bakmasına neden oluyor.

Ülkemizde; Konya, Adana, Antalya ve Muğla’da boksit yatakları bulunuyor. Buralardan çıkarılan madenler alüminyumun ham maddesinde kullanılmak için Muğla ve Konya gönderilir.

Bor Mineralleri

Ülkemizde bulunan bor mineralleri dünya rezervinin yaklaşık olarak yüzde 80’ini karşılar. Ülke sanayisinde oldukça fazla yer edinmiş olan bor, özellikle sanayide karşımıza çıkar. Savaş ve savunma sanayisinde nükleer anlamda, jet ve roket yakıtı olarak kullanılır. Bunun yanı sıra deterjan, sabun, lehim, fotoğrafçılık, cam ve tekstil boyalarında kullanılıyor. Bu sanayi ürünleri ülke ekonomisini derinden etkilediği için bor madeninin sanayi alanında büyük katkısı vardır.

Ülkemizde bor mineralleri; Balıkesir, Bursa, Kütahya ve Eskişehir illerinde çıkartılır.

Kükürt

Kükürt günümüzde sağlıktan sanayiye kadar uzanan endüstriyel ham madde olarak görülen elementtir. Bunun yanı sıra doğada bütün bitkilerin ve hayvanların bünyesinde bir miktar kükürt bulunur. Gerek tabiat yaşantısında gerekse sanayide kullanılması kükürttün ne kadar değerli bir maden olduğunu gösterir. Parlak bir yapısı olan bu madenin rengi; bal sarısı, yeşilimtırak veya kanarya sarısı olabilir. Çok düşük sıcaklıklarda eridiği için kolayca yakılabilir ve tutuşabilir.

Ülkemizde bu maden özellikle oto lastiği, patlayıcı madde, kâğıt ve elyaf yapımında boy gösterir. Kükürt; Isparta, Denizli ve Kütahya çevresinde işlenerek iç ve dış piyasaya sürülür.

Fosfat

Fosfor bileşeninin doğal bir formu olan bu maden, gübrelerin en önemli unsurlarından biri haline geldi. Fosfat bilimsel olarak fosfat iyonları içeren bir cevher ve kaya anlamını taşır. Fosforun doğal olarak birçok çeşidi vardır. Bunlar: yarı organik, organik ve mineral fosfatlar olarak sınıflandırılır. Bunlar içerisinde de inorganik fosfatlar vardır. Günümüzde tarımda kullanılmak üzere işlenen inorganik fosfatlar olarak bilinir. En çok bu yapı taşı üzerinde durulur.

Ülkemizde fosfat; Mardin ve Kilis illerinde çıkartılıp işleniyor.

Cıva

Tıp alanında oldukça fazla kullanım alanı olan bu maden genellikle termometre yapımında kullanılır. Bunun yanı sıra fotoğrafçılık, metalürji endüstrisinde de etkisini son yıllarda göstermeye başladı. Doğada sıvı halde bulunan bu muhteşem yapı tek madde özelliğine sahip bir elementtir. Aynı zamanda ağır metal olarak ta karşımıza çıkar.

Ülkemizde cıva; İzmir, Konya, Uşak ve Balıkesir illerinde çıkartılıp işlenerek iç ve dış piyasaya sürülür.

Manganez

Manganez periyodik tabloda geçiş elementi sınıfında yer alan değerli bir elementtir. Bu element ülkemizde çıkan madenler arasında yer alıp önemli bir yere sahiptir. Atom numarası 25 olan bu elementin, metal bir rengi olup griye yakın tonları taşır. Manganez madeninin elektrik ve ısı iletimi, orta düzeyde tutup kırılgan bir yapıya sahiptir.

Manganez madeni, dünyanın her yerinde bulunur. Hatta insanlar üzerinde bile görmeniz mümkündür.  Fakat Manganez üç toksik sınıfında yer aldığı için insanların hayatta kalması için bir şart bir taşımaz. İnsanlar vücudunda toksik olarak bizleri karşılar.

Ülkemizde manganez; Zonguldak, Artvin ve Denizli illerinde çıkartılıp işlenmektedir.

Kurşun ve Çinko

Genelde bir arada bulunmalarından kaynaklı olarak Kurşun ve Çinko olarak adlandırılır. Fakat bu iki madende birbirinden farklı yapılara sahiptir. Sadece aynı oluşum süreçlerinden geçtikleri için bu şekilde sınıflandırılır. Bu iki madeninde kullanım alanları ve üretimdeki payı oldukça yüksektir.

Kurşun:  Özelikle çevreye verdiği zararlarla bildiğimiz bir maden çeşididir. Çevre için son derece zararlı bu maden, az miktarda gümüş içererek elde edilir. Oldukça yumuşak, kimyasal etkilere dayanıklı ve kolayca eğip bükebileceğimiz bir yapısı olduğu için kullanım alanı çok geniştir.

Çinko: Kurşun madeni ile aynı yataklarda bulunan bir madendir. Paslanmaya karşı etkisi ve çeliğin galvenize edilmesinde kullanılan önemli bir madendir. Son dönemlerde ise çinko diğer madenler ile alaşım yaparak üretilir.

Dünya genelinde; ABD, Peru, Meksika, Avustralya ve Çin’de oldukça fazla bulunur. Ülkemizde ise Denizli, Isparta ve Kütahya’da oldukça fazla bulunuyor.