Seyanto Hanlığı

Seyanto hanlığı, batı Göktürk devletinin dağılması üzerine Tiele boyunun kendince kurduğu bağımsız devlet olarak tarih sayfalarındaki yerini almıştır.

Batı Göktürk devletinin kağanının hem batıya hem de asıl kağanlık olarak geçen doğu kanadına hükmetmek istemesinin sonucu olarak önce güçlenen, ardından Çin sebebi ile yavaş yavaş zayıflamaya başlayan batı Göktürk devleti, zaman içerisinde, etkinliğini kaybederek Çin içerisinde asimile olmuş ve yok olmuştur.

Kendisine bağlı boylardan olan Tiele boyu ise, kendisini batı Göktürk kağanlığından ayırmış ve kendine ait bağımsız bir devlet kurmuştur.

 Seyanto Hanlığında Kuruluş ve Tekrar Egemenlik Altına Girme

Seyanto hanlığı, kendisini batı Göktürk devletinden ayıran Tiele boyunun kurmuş olduğu bağımsız bir devlet olmak ile birlikte, başa geçen kağanlardan dolayı bir süre bağımsızlığını sürdürmüş, daha sonra, son kağan nedeni ile yeniden batı Göktürk devletine bağımlı hale gelmiş ve bu devletin boyunduruğu altına girmiştir.

Bağımsızlığın sürmesi, Şikoey kağanın hükümdarlık koltuğuna oturması sürecine kadar devam etmiş olsa da Şikoey kağan tahta çıktığında devletin bağımsızlığı sona ermiş ve yeniden, batı Göktürk devletinin egemenliği ve yönetimi altına girmişlerdir.

Bilinene göre, seyanto hanlığı kurulurken ilk kağan Yişibo idi. Ancak, Şikoey ’in kendisini kağan ilan etmesinden sonra, kağanlık makamından vaz geçtiği de bilinmektedir. Bunun yanı sıra, devletin kurulmasında, Heşana Han tarafından zulme uğranıyor olmasının da etkili olduğu bilinmektedir.

Seyanto Hanlığında Yeniden Kuruluş Devri ve Güçlenme

Seyanto hanlığı, kendini ilk kez kağan ilan eden Yişibo’nun torunu İncu tarafından tekrar kurulmuştur.

İncu kağanın kendisini bağımsız ilan ettiği bilinmektedir. Bu bağımsızlık, beraberinde oldukça güçlü bir devlet getirmiş olmakla birlikte, pek çok başka boy ve devletin de zor durumda kalması, batı Göktürk devleti tarafından vergilerin artırılmış olması, isyanların çıkmasına neden olmuştur.

Bu durum üzerine Uygurlar, Tieleler ve bayekular, kendilerine karşı gönderilen batı Göktürk hükümdarını yenmişlerdir. Gönderilen askeri gücün, 4 bin süvari civarında olduğu bilinmekle birlikte, bu 4 bin süvari 5 bin Uygur atlısı ve Uygur hükümdarı tarafından yenilmiştir.

Seyanto Hanlığında Çöküş Devri

Seyanto hanlığı, ilerleyen dönemde İncu kağanın önderliğinde batı Göktürk devleti ile savaşlara girmiştir.

Batı Göktürk devleti ile yapılan savaşlarda İncu kağanın 4 defa batı Göktürk devleti mağlup ettiği bilinmektedir. Bu durum batı Göktürk devleti kağanını zor durumda bırakmıştır.

Mağlubiyetler üzerine batı Göktürk devletinin seyanto üzerine bir ordu yolladığı bilinmektedir. Ancak İncu kağanın bu orduyu da mağlup ettiği kayıtlar arasında yer almaktadır.

Mağlup edilen ordunun başında bulunan aşina Şibobi’nin ise kaçarak Çin’e sığındığı bilinmektedir. Bu durum karşısında, 628 yılında İncu han, kuzey Göktürk halkı tarafından kağan ilan edilmiştir.

Son seyanto hanlığı kağanı olan Yiteşuvi kağan, anlaşmazlıklar sonucunda Uygurlar ile olan savaşlarda mağlup edilmiş ve Çin topraklarına kaçarak sığınmıştır. Bu kaçış ve sığınmanın ardından, Yiteşuvi hanın Çin hanedanlığı içerisinde general rütbesine yükseldiği bilinmektedir.

Bu generallik durumunun fazla uzun sürmemesi bir yana, Yiteşuvi han, general olduğu yıl hayatını kaybetmiştir. Kaçan son kağanlarının Çin topraklarına sığınması sonucunda kağansız kalan seyanto halkı, bilinen başka bir kağan seçmemiş ya da başka bir kişi kendini kağan ilan etmemiştir.

Çin topraklarına kaçan ve burada general olan Yiteşuvi’nin general olması ve ardından ölmesinin sonucu olarak, çıkan anlaşmazlıklar da göz önüne alınmış ve kayıtlara göre seyanto toprakları ilerleyen dönemde Uygur halkı tarafından işgal edilerek, kendi sınırları içerisine dahil edilmiştir.