Karahoca Uygar Krallığı

Uygurların kurulmasında en etkin rol üstlendiği Karahoca Uygar krallığı Sincan’ın uygur özerk kısmında 9. yüzyılda kurulmuştur. Beşbalık ve Turfan bölgesine taşıdığı uygurları bu kısma yerleştiren Uygur’un kağanı 840 senesinde Ngo nite tegin’in altay dağlarından gelerek burayı etkisi altına alması sonucu ortaya çıktı. 856 senesinde Kırgızların canına kıydığı son hanlarının akrabası olan Mengli’yi kağan olarak kabul etmiş ve bunu duyurmuşlardır. Çin devletinin hükümdarının yıllardır baskı altında yaşaması ve başkalarının kendisine  karışmasını engellemek için Karahoca uygarlığını kendi gücünü dengeleyecek ve dış işlerini destekleyecek bir krallık olarak görmüştür. Bu nedenle tarım alanının diğer ucuna yani kaşgara kadar Uygurların ilerlemesine sesini çıkarmayan Çin imparatorluğu bu devletin varlığını kabul etmekte zorlanmamıştır. Kendilerine bağlı  olmasa da Karahoca uygarlığının varlığını kendi çıkarına uygun gören Çin devleti dış baskılardan arınmak istemiştir. Turfan uygarları 911 senesinde kendi soyundan gelen Kansu isimli uygur milletinin desteğiyle özgürlüklerine kavuşmuştur. Politik alanda çok güçlü olmayan Turfan uygurları etkin bir rol alamasa da mani dinini benimsedikleri için göçebe hayatı terk etmekte zorlanmamışlardır. Birçok şehrinde etkin rol olan ve önemli medeniyetler oluşturan Turfan uygurları gittikçe yayılmaya ve güçlenmeye başlamıştır. Karahoca uygarlığının varlığını kabul eden Çin imparatorluğu bir Karahoca uygar krallığına bir büyükelçi yollayarak iki ülke arasındaki siyasi ilişkiyi ciddi boyuta taşımıştır. Budizmi yeni bölgelerine geçtikleri an benimsemeye başlayan Uygurlar aynı zamanda mani dinini bıraktıkları gibi nesturi Hristiyanlığını da ön plana çıkarmışlardır. İslamiyeti kabul görmeleri ve ona inanmaları karahanlı devletinin isteği ve baskısıyla gerçekleşen Karahoca uygur krallığı 12. Yüzyılda karahitaylara bağlı bir uygarlık haline gelmiştir. Cengiz han’ın hakimiyetine girmesi ve ona bağlı kalmaları 1209 senesinde idukkut barçuk art tegin baştayken gerçekleşen Uygur krallığı tarihte önemli bir yere sahiptir. Bulundukları coğrafya neticesinde de tarihin önemli bilgilerini oluşturan Uygur krallığı birçok olaya ve topluluğa ev sahibi yapmıştır. Cengiz’in kız evlatlarından biri olan il altun ile dünya evine giren Barçuk art tegin küregen yani damat olarak imparatorluğun devamında yer aldı.