Şeybaniler

1470 yılında Timur İmparatorluğu tarafından işgal edilmiş ve yıkılmıştı. 1510 yılında Muhammed Şeybaniler öncülüğünde tekrar kuruldu. Kayıtlara göre Özbek Hanlığı olarak da bilinmektedir. Muhammed Şeybani, 1515 yılında Buhara’yı ele  geçirmişti ve bölge halkı Şeybani Devletini, Buhara Hanlığı olarak da anılıyordu. Şeybani halkı gelişime açık fakat dinine çok düşkün insanlardı. Şeybani Devleti’nin savaş açmasının en büyük sebebi dini farklılıktı.

Şeybani Dili ve Nüfusu

Şeybani nüfusu hakkında kesin bir kanıt bulanamamaktadır. Birkaç iddaaya göre Şeybani Devleti’nde 3 milyona yakın nüfus vardı. Şeybani Devleti ulusal dil olarak Frasça’yı belirlemişti. Ülke halkının büyük çoğunlu Farsça ve Türkmence konuşuyordu. Farsça devlet işlerinde, ofis işlerinde ve aydınlar tarafından konuşuluyordu. Türkçe ise halkın ticarette ve günlük hayatta konuştuğu bir dildi. Şeybani ülkesinde sadece dini sorumlulukları yerine getirmek için Arapça konuşuluyordu.

Şeybani Halkının Dini

Şeybani halkı Sünni mezhebine bağlı Müslümanlardı. Ülke içinde birçok taraf ve çeşitli tarikatlar oluşmaya başladı. Şeybani ülkesindeki en etkili tarikatlar Nakşibend ve Yassaviya’ydı. Şeybani halkı kendilerini İslamın savunucuları olarak nitelendiriyordu. Safevi Devleti’ne sırf Şii mezhebine bağlı olduğu için düşman oldular. Safevi ve Şeybaniler birbirleriyle düzinelerce savaş yaptılar. Günümüzde İran ve Horasan’ın oluşmasına katkı sağladıkları bilinmektedir.

Şeybani Devleti’nin Mücadele Ettiği Devletler

Şeybani Devleti’nin en büyük düşmanı şii inancına sahip Safeviler Devletiydi. İki devletinde dilleri ve kültürlerinin çok benzemesine rağmen sadece mezhep farkından dolayı aralarından sürekli bir savaş durumu vardı.

Osmanlı Devleti uzun yıllar Safevi Devletini işgal etmeye çalışmış ve Safevileri yıpratmıştı. Bu durum karşısında Şeybani Devleti ve Osmanlı Devleti arasında ilişkiler olumlu derecede ilerlemişti. Osmanlı Devleti zamanla Safevi Devleti’ni kuzey ve doğu bölgelerinden işgal etmeye başlamıştı. Osmanlıların bölgede tutunmasını Şeybani Devleti sağladı. Şeybani ve Osmanlı Devleti arasında kervanlar ve elçiler gönderilmeye başlandı.

Şeybani Devleti ile Horezm Devleti arasında diplomatik sorunlar meydana geldi.  Çin’de büyük bir hükümdarlık oluşturmayı başaran Ming İmparatorluğuna karşı sıcak bir tutum sağlayan Şeybani Devleti ticarette çok ilerledi. Horezm Devleti’nin yıkılmasını sağlamak için Ming Hükümdarlığını kullanmaya çalıştı.

Şeybani Halkının Emir Timur Sevgisi

Her ne kadar Şeybaniler farklı bir kültüre sahip olsalar da Timur’dan çok etkilendiler ve onun stratejilerini uygulamaya başladılar. Çocuklara ve kadınlara Emir Timur’un seferleri ve zaferleri anlatılıyordu. Askerler arasında Timur’un topraklarının ne kadar geniş ve ferah olduğu konuşuluyordu. Askerlere ve halka savaş durumunda Timur’un taktikleri öğretiliyordu. Şeybani Devletinin yönlendiricisi ve hükümdarı fiilen Timur’du.

Şeybani Devleti’nin Hükümdarları

1. Ebu’l Hayır
2. Pir Muhammed
3. Muhammed Şeybani
4. Abdül Mumin
5. Köçkunçu
6. Abdallah
7. Müzaffereddin Ebu Said
8. İskender
9. Ebu’l Gazi Ubeydallah
10. Pir Muhammed
11. Abdüllatif
12. Nevruz Ahmed