Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun Dönemi

Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nda yaşanmış olan taht kavgaları bazen devletin çıkarları doğrultusunda zıt yönde ilerlemiş olabilir. Hükümeti monarşi sistemine göre yönetmiş olan hükümdarlar tahta çıkabilmek için birçok ordu ile savaşmak zorunda kalmış olabilir. Birçok başkenti ev sahipliği yapmış olan bu imparatorluk Türkçe Arapça Farsça gibi dillerin kullanımıyla Birçok insana hitap edebilecek bir imparatorluk olmuştur. Sultanları 1037 ile 1063 yılları arasında ilk olarak bir Tuğrul tarafından idame ettirilmiştir. 1174 ile 1194 yılları arasında III. Tuğrul ile son sultanlığı yaşanmıştır. 1037 yılında kurulan bu imparatorluk 1037 yılında Tuğrul Bey’in devlet sistemini oluşturması sebebiyle kendi temellerini atmış oldu.

1040 senesinde Dandanakan Muharebesi ile göstermiş olduğu mücadeleler ile beraber Malazgirt Meydan Muharebesi ile 1071’de Türkleri Anadolu’ya geçebilmesine sağlanmıştır. 1194 yılında ise bu imparatorluk dağılışa geçmişler. İlk sultanı Tuğrul Bey’in Mikail’dir. Tuğrul Mikail bu imparatorluğun temellerini atmış olan bir sultandır daha sonra Muhammed Bin Davut Çağrı yani Alparslan isminde birisi geçmiştir. Daha sonra gerçek ismi Hasan olan Ama genellikle bir Melik şah olarak bilinen kişi 1072 ile 1092 yılları arasında geçmiştir. Melik şahtan daha sonrasında bir Mahmut tahta geçerek 1092 ile 1093 yılları arasında tahta hükmetmiştir.

Daha sonrasında Berkyaruk yani gerçek ismi Muhammed Berkyaruk Bin Melik şah tahta geçmiştir. Daha sonra ikinci Melik şah İzzeddin Melik şah tahta geçmiştir. Daha sonra Muhammed tapar ve Ahmet yani Sencer isminde 1118 ile 1157 yılları arasında tahta geçilmiştir.

 Devlet Yapısı ve Yönetimi

Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun devlet yapısı kendinden önceki İslam devletlerin ile benzerlik gösteren bir yapısı vardı. Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nda önemli teşkilatları Divan halinde bulunuyordu.

 Toprak Yönetimi ve Ordusu

Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nda tarım yapılan Topraklar ikta sistemine göre ayrılmıştı.  Hizmet karşılığında ileri gelenleri belirli bir süre için tahsis edilirdi. Toprak sistemi üçe ayrılan Topraklar vardı. Has Topraklar ise geliri Sultan ailesine giderdi. İkta toprak işleme karşılığında asker besler ve savaşa katılırlardı. Topraklar geliri devlet hazinesine giderdi. Alp Arslan zamanında Beylere bağlı göçebe bir ordusu bulunurdu fakat önemli bir Vezir olan Nizamülmülk tarafından yeniden bu ordu değişmeye maruz kaldı. Nizamülmülk Aylıkla askerlerden oluşmuş olan bir ordu kurmuştur.

Aylık askerlere bulan ismi verilmiş ve temelde Başkentte iktidarı korumak ile görevli bir ordu idi. Savaş sırasında kullanılan Ordu ise ikta sahiplerinin yönetimini altında oluşmuş olan askerlerdi. Melik şah 50.000 kadar adlı asker vardı. Ordu’da Selçuklular ordu ile iç içe yaşayan bir toplumdu. Onlara ordu-millet ismi verilirdi.

 Ekonomik Yaşamı

Büyük Selçuklu Devleti’nin İmparatorluğu’ndaki Oğuz Boyları Kolları ve bazı diğer topluluklar göçebe yaşam tarzına sahip idilerdi. Oğuz boylarının başlarında bulunmuş olan bir bey vardı. Otlak aramak için mevsimlere göre hareket ederlerdi. Devlet Göçebe topluluklardan otlak vergisi adı altında bir maddi karşılık alırdı. Zanaat Çelik çiftçilik ve Ticaretle uğraşan yerleşik nüfusu bulunurdu. Esnaf ve Ticaret kentlerdeki loncalar biçiminde örgütlenmiş şekilde faaliyetlerdi. Merkezde görevli olan memurlar ve sürekli ordudaki askerler maaş karşılığında çalışmaktaydılar. Sanat Eğitim ve bilim kendilerinden önce var olmuş olan medreselerde öğrenim hayatlarına devam etmişlerdir. Ama bu öğrenim hayatları ile da yetinmemişler. Daha sonra Nizamülmülk’ün liderliğinde onun adını taşıyan yeni medreseler yapmışlardır.

Nizamiye medreselerinde ki 1067 de Bağdat’ta ilk olarak açılmıştır. Daha sonra bazı kentlerde yeni medreseler programlı bir şekilde olarak eğitim alanında ilk kez bu medreselerde verilmiştir. Medreselerde din konuları olmak üzere felsefe matematik edebiyat gibi dersler de verilmiştir. Medreselerde haricinde ülkenin farklı yerlerinde kitaplıklar vardı. Edebiyat ve devlet dilinde Farsçaya Türkçeyi ise Ordu ve saraydan konuşma dili olarak benimsemişlerdir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu kentleri bayındır halde getirmişlerdir ve yeni kentler inşa etmişlerdir. Ülkenin pek çok bölgelerinde yeni kurumlar inşası yapmışlardır. Kervansaray, köprü, İmaret, hamam, Çeşme, Cami, medrese, Kümbet, türbe, Hastane gibi önemli yapıları yapmışlardır. Uzun minarelerle Cami mimarisine yeni bir bakış açısı getiren Büyük Selçuklular pek çok alanda kendilerini geliştirmişlerdir. 2 katı olan bu yerlerde alt katta mezar üst katta ise Mescit olarak kullanımı mevcut idi.