Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun III. Sultanı I. Melikşah

Büyük Selçuklu padişahlarından bir tanesi olup hüküm süreleri ise 24 Kasım 1072 yılı ise 19 Kasım 1092 yılında yapmıştır. I. Melikşahtan önce gelen padişah Alp Arslan sonrasında gelen padişah ise I. Mahmuddur. Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun III. Sultanı I. Melikşah 3 tane evlilik yapmıştır ve bu kadınlar ise Zübeyda Hatun, Taceddin Seferiyye Hatun ve Terken Hatun ve 11 tane evladı varmış bu çocuklar ise Berkyaruk, Gıyaseddîn Tapar, Muizeddîn Sencer, Nasıreddîn Mahmud, Adudüddevle Ahmed, Davud, Tuğrul, Humar, Mah Melek Hatun, Sitara, Cevher Hatundur.

Selçuklu hanedanına mensup olan I. Melikşah’ın babası Alp Arslandır. I. Melikşah doğum tarihi ise 16 Ağustos 1055 tarihinde olup ölüm tarihi ise 19 Kasım 1092 yılındadır. Büyük Selçuklu Devlet bu Padişah’ın zamanında ise en geniş sınırlarına ulaşmıştır.  Büyük Selçuklu Devleti’nin Kafkaslardan Hindistan’a kadar uzanan ve Anadolu’dan Umman’a kadar genişlemiştir. Bu Padişah’tan sonra Büyük Selçuklu Devleti eski gücünü bulamamıştır. Devirde en önemli kişilerin içerisinde Nizamülmülk siyaset alanında bulunuyordu. Ömer Hayyam ise bilim ayağında görev üzerindeydi.

III. Sultan Melikşah’ın Yaşamı

Bu Sultan Pazar günü 16 Ağustos 1055 tarihinde dünyaya gelmiştir. İsfahan ve yakınlarında çocukluk dönemini geçirmiş ve babasının yakından ilgilenmiş olduğu bir sultandı. Cesareti ile kabiliyeti ile birlikte dikkatleri üzerinde toplayan bir sultandır. Melikşah beyaz teni olan biraz şişman ve boy bakımından uzun sayılabilecek bir insandı. Gürcistan seferinde babasının yanın da yerini alan Melikşah küçük yaşta katıldı. Aynı sene içerisinde ise Karahanlılar Han’ın kızı Terken Hatun ile dünya evine girdi.

1066 senesinde Melikşah artık veliaht olarak ilanından sonrasında ikta nedeniyle İsfahan şehri verilmiş oldu. Babası olan Aparslan ile beraber Suriye’ye sefere çıkmış ve Romen Diyojen’in ilerleyişine son vermek üzere kuzey tarafa doğru ilerledi. Ardından Malazgirt Meydan Muharebesini gerçekleştirdi. Melikşah bu zaman diliminde Suriye de kaldı. 1072 senesinde Karahanlılara karşı bir sefer düzenlendi ve sefer sırasında babası ile beraberdi. Babasını Karahanlı olan kale komutanlığı görevinde bulunan bir asker tarafından şehit edildi. Babasını öldüren kişi ise Yusuf Harzemi idi. Melikşah ise babasının ölümünün sonrasında ordusunun başında görevini aldı ve Sultanlığının ilan etmiş oldu. Kavurt Bey ise böyle bir sultanlığı kabul etmedi.

Melikşah ise batıya doğru İran içerisine doğru yürümeye Nizam-ül Mülk ile beraber gitti. Kavurt Bey ordusu ile beraber Karaç çevresinde Melikşah la çarpıştı. Ve bu çarpışma ile beraber Karaç Muharebesinine girişmiş oldu. Melikşah ın yanında bulunan birçok asker bu çarpışma esnasında Kavurt Beyin tarafına geçmiştir. Böyle bir durum karşısında ise yine de Melikşah ve ordusu bu çarpışmadan galibiyet ile beraber ayrılmıştır. Böyle bir olay karşısında Kavurt Bey ölüm cezasına çarptırıldı ve oğullarının gözlerine mil çekildi ve kör oldular. Selçuklu ülkesinde ise Melikşah artık sultan olmuştur. 1074 senesinde yeni Abbâsî halifesi Melikşah’ın Sultan olmuş olmasını kabul ederek resmi olarak ilan etmiş oldu.

III. Sultan Melikşah’ın Hükümdarlığı

1072 senesinde sultan olduğu vakit babasının döneminde vezirlik makamında olan Nizmülmülk’ü görevinde bulunmasına onay verdi. Melikşah dönemi Büyük Selçuklu devletinin en iyi dönemidir. Tahta geçiş yapmasının ardından kardeşi bu duruma isyan etmiştir. Melikşah ise kardeşini yenmiş ve ülkesinde düzenli bir yaşama kavuşturmuştur. Gazneli ve Karahanlı devletleri ise bir olarak bu iç isyanlardan faydalanarak saldırıya geçmişlerdir. Ama melikşah bu iki devleti de yenerek galibiyet elde etti ve Karahanlı Devlet ise bu durumda iki kısma ayrılmış oldu. Doğu Karahanlılar ile Batı Karahanlılar olmak üzere iki kısma ayrıldılar. Doğu Karahanlılar’ı, Karahitaylar yıkmıştır ve Bata Karahanlılar’ı ise Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır.

Melikşah artık sultan olarak tahta çıkmış ve Selçuklu topraklarına Karahanlılar ve Gazneliler saldırı düzenlemişlerdir. 1073 senesinde İbrahim Alparslan’ın ölümü fırsata çevrilip Horasan alanlarını ele geçirildi ama Melikşah ise bir hücumla birlikte bu yerleri geri aldı. Gazneliler arasında 20yıl boyunca iyi bir ilişkisi bulundu. İki hen mensupları arasında yapılan evlilikler sonrasında pekiştirilmiş oldu. Melikşah bu duruma karşı olarak yapmış olduğu politikalarda mütecaviz bir uygulamayı hayata geçirmiş oldu.

Selçuklu Devletine yeni topraklar kazandırma için çarpışmalar ve mücadeleler yapmıştır. Termez Şehrini zapt ederek stratejik açıdan oldukça önemli bir yeri kazanmıştır. Semerkan’ı ele geçirmiş ve eşinin yeğenini tutuklatmıştır. Süleyman Şah’ın ölümün sonrasında Suriye’ye gelmiş olan Melikşah kardeşini Şam meliki görevinde bırakmıştır. Melihşah’ın bu kadar alanlarda hakimiyet kazanabilmesindeki önemli sebepler arasında ise babasının dönemde geliştirilmiş ordusu sayesindedir. Oldukça iyi yetişmiş bir ordu idi.

I.Melikşah’ın Ölümü

Bir kaynağa istinaden Melikşah İslam alanında ayrılmış olan mezheplerinin sebeplerini ve doğrusunu bulmak amacıyla Nizamiye medresesi’nde farklı ilimlerde kendilerine güvenebilecek 10 adet büyük alimleri misafir etmişlerdir. Melikşah yapmış olduğu başkanlığında ve tarafı olmadan Nizamülmülk’in danışman olarak bulunduğu ve danışmanın damadı olarak kalem bulduğu konferansta üç gün boyunca devam etmiştir. Caferi alimlerinin Melikşah’ın bütün sormuş olduğu sorularına Kur’an-ı Kerimden ve Hadis-i Şeriflerden cevap vermiş olduğunu görünce oldukça şaşırmış ve inandığı düşüncelerinin yanlışlığını görmüştür.

Mezhep değiştirmiştir. Mecliste bulunmuş olan bazı alimlerden de büyük bir paydası ise mezhebe dahil oldular. Daha sonrasında ise bu olaydan Sünni alimler Sultan ve Nizamülmülk hakkında bazı karalanmalar yapmış ve yapmış oldukları bu politikaların sorasında 485 senesine 12 Ramazan gününde Veziri öldürmüşler ve daha sonraki dönemde ise 37 yaşında olan Melikşah öldürtülmüştür. Bazı diğer bilgilere göre ise vezirin Harzemşahlar Haşhaşiler tarafından öldürüldüğü yönündedir. Diğer bilgilere göre Melikşah’ın ölümü hakkında değişik bilgiler yer alır.