Antimon Elementi

Antimon elementi, periyodik cetvel üzerinde “Sb” simgesine sahip olan kimyasal bir elementtir. Atom numarası 51 olarak bilinir. Antimon elementinin ismi ise Latince dilinde olan “stibium” kelimesinden gelmektedir. Parlak bir gri renkte olan metaloid, doğa içerisinde temelde bir sülfür minerali şeklinde olan stibnit şeklinde bulunur. Bu elementin bileşikleri ise çok eski dönemlerden beri bilinir ve genel olarak ise kozmetik ile ilaç sektöründe kullanılması için toz şekline getirilmiştir. Ayrıca metalik olan antimon da bilinmekteydi. Ancak onun keşfi sırasında yanlışlık sonucunda kurşun şeklinde tanımlandı. Batı üzerindeki metalin ise bilinen en eski tarihli olan açıklaması da 1540 senesinde Vannoccio Biringuccio isimli kişi tarafından yazılmıştır.

Antimon elementi ve bileşiklerinin en büyük üreticisi bir süredir Çin ülkesi olmuştur. Çoğu üretim ise burada Hunan üzerinden gelir. Antimon elementinin rafine edilmesi açısından kullanılan endüstriyel metotlar, karbon ve kavurma ile indirgeme ya da stibnitin bir demir elementi ile direkt olarak indirgenmesi uygulanır. Metalik antimon elementi için ise en büyük uygulama ve çalışmalar kalaylı ve kurşunlu olan bir alaşım ile kurşun-asit cinsi pillerde bulunan kurşun antimon plakalarıdır. Bu antimon elementli olan kalay ve kurşun alaşımları, mermiler, lehimler ve kaymalı yataklar açısından son derece gelişmiş olan bazı özellikler gösterirler. Antimon elementi bileşikleri, pek çok ev ve ticaret ürünü içerisinde olan brom ve klor içermekte olan yangın geciktiriciler açısından çok önemli bazı katkı maddeleri durumundadır. Ortaya çıkan bir başka uygulama ise mikroelektronik üzerinde antomin elementinin kullanımıdır.

Antimon Elementinin Özellikleri

Antimon elementinin özellikleri arasında öncelikle bu elementin pniktojenler adı verilen elementlerden bir tanesi olarak periyodik cetvelin 15.grubu içerisine dahil bir üye olduğunu söyleyebiliriz ve tam 2.05 elektronegatifliği mevcuttur. Periyodik açıdan bizmut ve kalay elementinden daha çok elektronegatiftir. Ayrıca arsenik ile tellür elementlerinden ise daha az derecede elektronegatif durumdadır. Antimon elementi, oda sıcaklığı içerisinde havada oldukça kararlıdır. Ancak buna karşın antimon elementi, trioksit üretebilmesi amaçlı ısıtıldığı zaman oksijen elementi ile bir reaksiyon içerisine girer.

Antimon elementi, sert cinste nesneler üretmek amaçlı oldukça yumuşak durumdaki 3 Mohs ölçeği sertliğine sahip olan gümüşi ve parlak gri renkte bir metaloittir. 1931 senesinde Çin ülkesinin Guizhou Eyaleti üzerinde antimon paralar verilmiştir. Fakat dayanıklılık düzeyleri zayıftı ve bu yüzden darphane kısa bir zaman ardından kesilmiştir. Antimon elementi asitler karşısında da oldukça dayanıklıdır.

Antimon Elementinin Oluşumu

Antimon elementinin oluşumu ile ilgili öncelikle doğada çok bol olmadığını söyleyebiliriz. Yer kabuğu içerisindeki antimon bolluğunun tam olarak milyonda 0.2 ile 0.5 kadar bir kısım, milyonda 0.5 kadar bir kısımda talyum ve gümüş elementi ile karşı karşıya getirilebileceği tahmin edilmektedir. Bu antimon elementi çok bol miktarda bulunmasa da 100 sayıdan çok mineral türü içerisinde bulunan bir elementtir. Antimon elementi bazen ise doğal şekillerde bulunur. Ancak sık olacak şekilde cevher minerali durumundaki sülfit stibnit içerisinde bulunur.

Antimon Elementinin Tarihçesi

Antimon elementinin tarihçesi ile ilgili bilgiler için milattan önceki zamanlara kadar uzanmak gerekiyor. Antimon sülfür, Mısır üzerinde kozmetik palet bulunup icat edildiği zaman MÖ 3100 gibi çok erken bir tarih itibariyle göz kozmetiği şeklinde tanınmıştır. Bir vazonun bir parçası olduğu ileri sürülen ve MÖ 3000 senesine uzanan antimon elementinden yapılmış olan bir eser, bugün Irak ülkesinin bir parçası olan bir bölgede bulunmuştur. Mısır üzerinde MÖ 2500 seneleri ile 2200 seneleri arasında ise antimon elementi ile kaplı olan bakır cins bir nesne bulunmuştur. Austen ise 1892 senesinde yaptığı bir konferans sırasında “Günümüzdeki antimon elementinin yalnızca faydalı bir vazoya çevrilemeyen son derece hassas, kırılgan ve aynı zamanda kristal yapıda bir metal olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu yüzden bu dikkat çeken icat, antimon elementinin kayıp biçimlendirebilme sanatını sembolize etmelidir.” demiştir.

Antimon elementinin tarihçesi ile ilgili bilgilere devam edecek olursak İngiliz bir arkeolog olan Moorey ise bu eserin sahiden bir vazo olduğuna inanmamış ve ikna olmamıştır. Bu noktada o, Selimkhanov isimli kişinin tello nesnesini inceledikten sonra bu metali doğal bir antimon ile ilişkilendirme çabasına girmiştir. Söz konusu Transkafkasya üzerindeki antimon nesnelerin hemen hepsi ise küçük bazı kişisel süs eşyaları türündedir. Bu ise kaybolan bir sanat olarak antimonu biçimlendirebilir yapma ispatını zayıflatır.

Antimon Elementinin En İyi Üreticileri

Antimon elementinin en iyi üreticileri arasında bazı ülkeler öne çıkıyor. İngilizler’e ait olan bir jeoloji araştırması, 2005 senesinde Çin ülkesinin dünyada üretilen antimonun ortalama %84’lük kısmını ürettiğini gösterir ki bu da bu ülkeyi dünyadaki en iyi antimon üreticisi konumuna taşır. Onu ayrıca uzaktan takip eden ülkeler arasında Bolivya, Tacikistan ve Güney Afrika yer alır. Çin ülkesinde Hunan Eyaleti üzerinde bulunan bir madende, ortalama 2.1 milyon ton kadar bir üretim kapasitesi söz konusudur.

Amerika Birleşik Devletleri jeoloji araştırmasına göre ise 2016 senesinde Çin, dünyadaki antimon üretiminin tam %76,9’luk bir kısmını oluşturuyordu ve onu toplam %6,9 oranı ile Rusya ve tam olarak %6,2 oranı ile Tacikistan takip etmekteydi.

Antimon Elementi Nerelerde Kullanılır?

Antimon elementi nerelerde kullanılır? Antimon elementinin genel olarak kullanım alanlarına baktığımızda demir alaşımları içerisinde sertleştirilerek kullanıldığını görüyoruz. Ayrıca lehim, kızılötesi dedektörleri, kablo kaplamaları, maskara, kurşun piller, diyotlar, çeşitli kimyasallar ve plastiklerin yapımları için de kullanılmaktadır. Bunun dışında cam boyaması konusunda ve seramik emaye yapımında da kullanılır. Antimon elementinin kullanıldığı bir diğer alan ise ilaç sektörü olarak dikkat çeker.

Antimon Elementi İle İlgili Bazı Önemli Tarihler

Antimon elementi ile ilgili bazı önemli tarihler başlığı altında antimon elementine dair tarihsel açıdan bazı noktalara değinmek istiyoruz. Buna göre antimon elementi ile ilgili tarihi bazı bilgilerimiz şu şekilde sıralanabilir:

• Arap ve Eski Mısır ülkeleri üzerinde yaşayan kadınlar, bu antimon elementini barındıran stibium maddesini kendi kaşlarını boyayabilmek amacıyla bir sürme taşı şeklinde kullanmışlardır.
• 1892 senesinde Herbert Gladstone isimli kişi tarafından yapılan bir konferans esnasında antimon elementinin kırılgan ve yumuşak özelliklerinden söz edilmiş ve sanat ürünleri için kullanılabileceği dile getirilmiştir.
• 1930’lu senelerde Çin ülkesinin Guizhou şehrinde antimon elementi, kısa bir zamanlık sikke yapımı için kullanılmıştır.
• Antimon elementinin tarihteki ismi Latince bir kelime olan “stibium” kelimesidir. Bu nedenle de bu elementin simgesi periyodik cetvelde “Sb” olarak geçmektedir. Antimon elementinin adını ve sembolünü veren kişi de Jöns Jacop Berzelius’tur. Bunun Yunanca dilindeki tam karşılığı ise “yalnızlığa karşı” ya da “yalnız değil” manasına gelen “anti monos” kelimesidir.