İridyum Elementi

İridyum elementinin kimyasal sembolü lr, atom numarası 77, yer aldığı grup ise geçiş metalleridir. Platin grubunun çok sert ama kırılgan olan, gümüşi beyaz renkli bir elementidir. Geçil metallerinden birisidir ve osmiyum elementinden sonra en yüksek yoğunluğa sahiptir ancak oda sıcaklığında ve standart atmosfer basıncında, iridyumun aynı şekilde ölçülen osmiyumdan 22.65 g / cm3, 0.04 g / cm3 daha yüksek bir yoğunluğa sahip olduğu görülmüştür. Fakat en doğru değerlerinin x ışını deneyi ile verildiği kanısı baskındır ve bu durumda ikinci sırada yer alır.

1803 yılında Smithon Tennant tarafından keşfedilen elementin platin içindeki çözünemeyen safsızlıklar arasında bulunmuştur. Dünya üzerinde bulunan en nadir elementlerden birisi olması sebebiyle fiyatı çok pahalıdır ve yılda sadece 3 ton üretilebilmektedir. Kullanılan en önemli iridyum bileşikleri, klor ile oluşturduğu tuzlar ve asitlerdir, ancak iridyum ayrıca endüstriyel katalizde ve araştırmada kullanılan bir dizi organometalik bileşik oluşturur.  165 ila 198 arasında değişen 34 izotopu vardır ve bunlardan sadece Ir-191 ve Ir-193 doğal olarak kararlı bir yarılanma ömrü vardır.

İridyum Nerede Bulunur?

İridyum, Dünya’daki en nadir elementlerden biridir. Nehirler tarafından biriken çökeltilerde doğada birleşmemiş olarak bulunur. Ticari olarak nikel rafinasyonunun bir yan ürünü olarak geri kazanılır.Bunun büyük bir meteor veya Dünya’ya çarpan asteroit nedeniyle oluştuğu düşünülmektedir. Göktaşları ve asteroitler Dünya kabuğundan daha yüksek iridyum içerir. Etki, iridyumun tüm dünyada birikmesine neden olan büyük bir toz bulutuna neden olurdu. Bazı bilim adamları bunun dinozorları yok eden aynı meteor veya asteroit etkisi olabileceğini düşünüyor.

İridyumun Kullanım Alanları

İridyumun kullanım alanları, yüksek performanslı bujilerde yüksek sıcaklıklarda yüksek korozyon direnci gerektiren alanlardan bazı radyoizotop termoelektrik jeneratörlerinde kullanılır. İridyumun başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Endüstri ve Tıp: ridyum ve alaşımlarının yüksek erime noktası, sertlik ve korozyon direnci uygulamalarının çoğunu belirler. İridyum (veya bazen platin alaşımları veya osmiyum) ve çoğunlukla iridyum alaşımları düşük bir aşınmaya sahiptir ve örneğin, bir plastik polimer eriyiğinin suni ipek gibi lifler oluşturmak üzere ekstrüde edildiği çok gözenekli spinneretler için kullanılır.
• Pusula yatakları ve yüksek tonajlı kantarlarda
• Bujiler için elektrik kontaklarında
• Havacılık sektöründe
• Titanyum ve zirkonyum alaşımları ile sünek bir hale getirilebilir.
• Uzun ömürlü motor parçaları
• Aşırı sıcaklığa maruz kalan devre elemanlarında
• Uzay araçlarının roket sistemlerinde
• X-ışını teleskoplarında ve gözlem evlerinde
• Dolma kalem uçlarında (osmiyum, iridyum alaşımıyla)
• Ve porselen boyalarında kullanılır.