Anadolu Selçuklu Devleti

Anadolu Selçuklu Devleti dünya çapında Rum Sultanlığı ismi ile de yer almıştır. Selçuklu boyundan gelen Süleyman Şah’ın Anadolu üzerinde kurmuş olduğu bir devlettir. 1075 yılında kurulmuştur ve Türklerin yanı sıra İran geleneklerini de içerisinde bulundurmuştur. Devlet içerisinde esas olan din inancı İslamiyet olmuştur. Müslüman kişiler Sünni mezhebine bağlı kalarak inançlarını yerine getirmişlerdir. Türkler aslında Orta Asya’da yaşayan bir topluluk olmuştur, ancak bazı nedenlerden dolayı oradan ayrılmak zorunda olmuşlardır. Kendilerine kalacakları ve yerleşecekleri bir alan aramışlardır. Büyük Selçuklular birçok alana akınlar gerçekleştirmiş ve kalacak uygun bir yer aramışlardır. Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu ilk kez mücadele etmiş ve karşı karşıya gelmişlerdir. Anadolu’yu elde etmek için yapılan bu savaş tarihe Pasinler Savaşı olarak geçmiş ve Bizans İmparatorluğu savaşın sonucunda yenilgiye uğramıştır. Monarşi ile yönetilen bu devletin toplamda 10 ayrı hükümdarı olmuştur. 1077 yılında kurulmuş olan Anadolu Selçuklu Devleti 1308 yılına kadar hüküm sürmüştür. Büyük Selçuklu Devleti’nden sonra kurulan devlet, Osmanlı Devleti’ne öncülük etmiştir ve dağılmasının ardından Osmanlı Devleti kurulmuştur.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin Yönetimi

1075 yılında kurulmuş olan devlet, Süleyman Şah’ın İznik’i fethetmesi ile ortaya çıkmıştır. 1086 yılına kadar devletin başında kalmış ve devletin düzenini oturtmuştur. Süleyman Şah devleti kurduktan sonra tamamen Bizans İmparatorluğu’na karşı bir politika izlemiştir. Bu politikalar karşısında karşı devletin isyancılarına destek vermiş ve iç karışıklıkların oluşmasına yol açmıştır. Bazen de karşı devlete savaş açmış ve onların gücünü azaltmıştır. Bu sayede Bizans İmparatorluğu’ndan toprak azaltmış ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin topraklarına eklemiştir. İzmit ve İznik’i alan devlet Marmara Bölgesi’nin güney kesiminde tamamen egemenlik kurmuştur. İznik bu devletin merkezi olarak görev almıştır. Devlet dönem içerisinde birçok sefer yapmış ve seferlerin sonucunda çok şehri kazanmıştır. Adana,, Antakya ve Tarsus devletin yönetimine giren iller arasındadır. Sınırlarını daha da büyütmek istemiş ve Suriye’nin topraklarını almak için yola koyulmuştur. 4 Haziran 1086 zamanında gerçekleşen bu muharebe yenilgi ile sonuçlanmıştır. Ayn Seylem Muharebesi olarak isimlendirilen bu mücadelede devletin kurucusu yaşamını yitirmiştir.

Ebu’l Kasım Hükümdarlığı

Süleyman Şah’ın vefatından sonra tahtta yerini alan Ebu’l Kasım, 6 sene boyunca hükümdarlığını sürdürmüştür. İki varisi Melikşah tarafından esir alınmış ve tahtta bulunan varis hükümdar olmuştur.. Bunun üzerine Süleyman Şah’ın yolundan gitmiş ve toprakları sürekli genişletmeye çaba göstermiştir. Aynı politikaları izlemiş ve Bizans İmparatorluğu’nu karşısına almıştır. Ancak Bizans’tan gelen karşı bir hareket ile barış istemek mecburiyetinde kalmıştır. Ebu’l Kasım zamanında başkent olan İznik çok defa ele geçirilmeye çalışılmış, ancak hiçbir zaman başarı ile sonuçlanmamıştır. Melihşah adamları tarafından emir vermiş ve hükümdarı öldürtmüştür.

Birinci Kılıç Arslan Hükümdarlığı

Anadolu Selçuklu Devleti Hükümdarı olan babasının ölümünden sonra esir alınmıştır. Ancak Melikşah yaşamını yitirmiş ve bunun sonucunda serbest kalarak Anadolu’da yerini almıştır. İznik’e gelmiş ve burada yer alan mücadeleyi görmüştür. Mücadelenin içerisinde tahtı geri almış ve Bizans ile dengeyi kurmayı başarmıştır. Babası gibi seferler düzenlemiş ve Doğu Anadolu’da toprak sahibi olmaya çaba göstermiştir. Haçlılar ile Dorileon Savaşı esnasında karşı karşıya gelmiş ancak kaybetmişlerdir. Bu kayıptan sonra çekingen bir tutum sergilemiş ve Anadolu’yu yol olarak bir kereliğine kullanmalarına izin vermiştir. Kudüs’ü ele geçirmeye giderken Anadolu’daki her yere zarar veren bu orduya karşı yeniden iyilik göstermemiştir. Bu sefer acımasız davranmış ve tam olarak üç kez ordularını yok etmiştir. Kılıç Arslan dönemi içerisinde diğer devletleri ürküten Anadolu Selçuklu Devleti, Doğu Anadolu’nun işgali ile yeniden ayaklanmıştır. Ancak bu ayaklanma karşısında geri çekilmiş ve atından yere düşerek can vermiştir.

Buhran Dönemi

3 yıl süren Buhran Dönemi Anadolu Selçuklu Devleti’ni oldukça sarsmıştır. Devlet içerisinde siyasi bağlılık kalmamış ve başka beylikler güçlerini göstermeye başlamıştır. Bu süre zarfında gücünü iyiden iyiye kaybetmiş ve Şahin Şah başa gelmiştir. 1116 yılına kadar geçici bir süre Şahin Şah tahtta yerini almıştır.

Sultan 1. Mesud Hükümdarlığı

Anadolu Selçuklu Devleti’nin güç kaybettiği dönemde Danişmend Beyliği gücünü ortaya koymuştur. Bu nedenle gücünü kabul etmek zorunda kalmış ve onun hakimiyetinde bir devlet yönetimi gerçekleştirmiştir. Ancak Danişmend Beyliği’nin hükümdarı yaşamını yitirdiği zaman Anadolu Selçuklu Devleti yeniden bağımsız bir devlet olmuştur. Anadolu üzerinde kaybettiği iktidarını geri kazanmaya çalışmış fakat Haçlı Seferleri ile çok güç kaybetmiştir. Akdeniz topraklarında savaşlar kazanmış ve Konya’da Bizans Devleti’ni engellemiştir.

Anadolu Selçuklu Devleti Savaşları

Anadolu Selçuklu Devleti 2. Kılıç Arslan ve 1. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yönetilmiş, bu dönemler içerisinde yükseliş devrini başlatmıştır. Sürekli ilerleyen ve topraklarını genişleten bir devlet olmuştur. Ardından 2. Süleyman Şah, İzzeddin Keykavus ve 1. Alaeddin Keykubad yükseliş dönemini devam ettirerek devleti şaha kaldırmıştır. Anadolu üzerinde hakimiyetini ilerletmiş ve artık birçok şehrin hakimiyetini ele almıştır. 2. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde başlayan gerileme dönemi 2. Mesud ile son bulmuştur.

Anadolu Selçuklu Devleti beş haçlı seferi görmüş ve üç tanesinde zafer ile karşılık almıştır. Ayn Seylem Muharebesi devletin katıldığı ilk savaş olmuştur. Miryokefalon ve Yassı Çemen Savaşları devletin büyük savaşları arasında yer alır. Kösedağ Savaşı da devletin başarı elde ettiği savaşlardan birisidir. Ülkedeki savaşçı kişiler genel olarak Türkmenlerden oluşmuştur, oldukça ağır eğitimlerden geçen savaşçılar ordunun güçlü olmasında büyük rol oynamıştır.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin Dağılması

İkinci Gıyasedin Keyhüsrev döneminden sonra hükümdarların değil, komutanların sözleri dinlenir olmuştur. Bunun üzerine vezir Moğollar ile anlaşma yapmış ve devletin bölünmesine neden olmuştur. Karamanoğulları isyan etseler bile başarılı olamamışlardır, bazı beylikler de ayaklanmış hep yenilgi ile karşılık almışlardır. 2. Mesud’un vefatının ardından Anadolu’da Moğolların hakimiyeti görülmüş ve beylikler tamamen devletten ayrılmışlardır. Anadolu Selçuklu Devleti 1308 yılında kalıcı olarak son bulmuştur.

Anadolu Selçuklu Devleti Kültürü

Anadolu Selçuklu Devleti üzerinde birçok farklı kültür hakimiyet kurmuştur. Serbest bir İslamiyet anlayışının yanı sıra, Müslümanlığa oldukça sıkı bir şekilde inanan kimseler de devlet içerisinde olmuştur. Devlet üzerinde Bizans İmparatorluğu ve İran devletlerine ait de kültürlerden izlere rastlanmıştır. Devletin içerisinde her beyliğinin kendisine ait kültürü çevresine yansımış ve devlet içerisinde çeşitliliğe yol açmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti üzerinde kalıcı yaşam süren devletlerin yanı sıra göçebe yaşam sürdürenler de olmuştur. Bizans Kültürünü İran ile birleştiren halk kendilerine has bir yaşam tarzı sürmeye başlamıştır.

Anadolu Selçuklu Devleti Ekonomisi

Anadolu Selçuklu Devleti ekonomi olarak oldukça gelişmiş bir devlettir. Çeşitli işçileri bünyesine almış ve ticaret için işçilerin beden gücünden yardım almıştır. Ticaret ile gelirin birçoğunu elde etmiş ve kervanların geçeceği yolları özellikle güvenlikli bir hale getirmiştir. Bu sayede geçen kervanlardan daha rahat bir biçimde gelir elde etmiştir. Ülkede tarım ile uğraşan kişiler devlete vergi ödemek zorunda bırakılmıştır. Bunun nedeni ise toprağın asıl olarak devletin malı sayılmasıdır. Devlet kendi malından gelir eden halkı vergiye bağlayarak gelir elde etmiştir.