Anadolu Selçuklu Devleti Ne Kadar Hüküm Sürdü

Anadolu Selçuklu Devleti her ne kadar çok büyük hayaller ile kurulan bir devlet olsa bile çok uzun süre ayakta kalamadı. Ortalama olarak bir yüz yıl kadar ayakta kalmayı başaran devlet köklü Türk devletlerinden bir tanesi olmayı başarmıştır.

Devletin Genişleme Politikası

Avrupalılar, Haçlı seferiyle Türkleri Anadolu’dan çıkaramamış ancak egemenlik alanlarının bir kısmını ellerinden almışlardır. I. Mesut ölmeden önceki son zamanlarında devleti oğulları arasında bölüştürerek yönetmiştir. O öldükten sonra taht kavgaları başladı. Elbistan’dan yola çıkıp oradan Konya’ya gelerek sonrasında tahta geçen II. Kılıç Arslan, pek çok güçlükle karşı karşıyaydı. Doğu ve güneydoğuda Musul atabeyi Nureddin Mahmut Zengi ile Ermeni yerel yöneticileri, Orta Anadolu’da Danişmendliler ve batıda Bizans, Anadolu Selçuklu Devleti üzerinde tehdit unsuruydu. II. Kılıç Arslan’a karşı olan bu güçler kendi aralarında iş birliği yapmışlardı. Her şeye karşın Anadolu’da Türk birliğinin ve ülke bütünlüğünün sağlanması gerekmekteydi.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin Yükseliş Dönemi:

1. Rükneddin Süleyman Şah kısa süren saltanatına karşın, Anadolu’daki birliği tek elde toplamıştır. Ancak ölümüyle yeni bir kargaşa devri başlamıştır. Çünkü ölmeden önce veliaht atadığı oğlu III. Kılıç Arslan hükümdar olmakla birlikte, yönetimi görev verdiği adamları ele almışlardır. I. Kerhüsrev, ikinci kez duruma egemen olmuş ve bu kargaşa dönemi kısa sürede sona ermiştir.

Türkiye Selçuklularının Harzemşahlar ve Eyyubilerle İlişkileri:

Moğolların önünden kaçarak gelen Celaleddin Harzemşah devletin doğu sınırlarında faaliyet göstermeğe başlamıştı. Diyarbakır Artuklu Hükümdarı, Eyyubiler ve Celaleddin Harzemşah’la ittifak kurmuştu. Bunun üzerine Alaaddin Keykubad doğuya sefer düzenledi.

Kâhta, Adıyaman, Çemişgezek gibi önemli kaleleri alan Alaaddin Keykubad, üzerine gelen Eyyubi- Artuklu müttefik orduları yendi. Artukluları egemenliği altına aldı. Doğudan gelen Moğol tehlikesi gittikçe yaklaşmaktaydı. Bu nedenle, Eyyubilerle uzlaştı. Mengüceklilerin elindeki Erzincan, Şebinkarahisar ve Kemah’ı topraklarına katarak doğu sınırlarını emniyete aldı. Doğudaki kaleleri onarttı.

Sultan Alaaddin Keykubad, kuzeye bir kez daha sefere çıkarak Trabzunu karadan ve denizden kuşattı. Ancak şiddetli bir fırtına nedeniyle bu saldırılardan sonuç alınamadı.

Memlük Ordusunun Anadoluya gelmesi:

Moğollara karşı güneyde güçlenen Memlük Devletinden yardım istenmişti. Sultan Baybars, Anadolu’ya geldi ve Moğolları bozguna uğrattı. Fakat Selçuk Beyleri, Moğolların korkusundan Baybars’a gerekli askeri yardımı da bulamadılar ve sağlam bir iş birliğine giremediler. Bunun üzerine Memlük hükümdarı Baybars ülkesine geri döndü.

6. Anadolu Selçuklu Devleti’nin Son zamanları ve Yıkılışı

Bazı Türkmen beylerinin Sultan Baybars’a yardım etmeleri ve Moğol ordusunun yenilmesi üzerine Moğol- İlhanlı hükümdarı Abaka Han, Anadolu’ya girerek önüne gelen şehirleri yağmaladı ve halkını kılıçtan geçirdi. Bu arada muinüddin Süleyman idam edildi.

İçel dolaylarındaki Türkmenlerin beyi olan Karamanoğulu Mehmet Bey, bir fırsatını bulup Konya’yı ele geçirdi. Yanında bulunan şehzade Siyavuş’u tahta oturttu.

Karamanoğulu Mehmet Bey bir süre sonra rakipleri olan Selçuklu Beyleri ve Moğollar tarafından öldürüldü. Şehzade Şiyavuş kaçtı ise de ölümden kurtulamadı. Karamanoğulları Konya’dan çıkarıldılar. Anadolu’da ki Moğollar baskılarını fazlaca hissettirmeye başladılar. Pek çok bilim adamı ülkeyi terk etti. Bu kargaşada, vezirlerden Sahib Ata’nın 1288’de ölümünden sonra Moğol baskısı yine arttı.

Moğolların Anadolu Selçuklu ordusunu ve onunla birlikte ikta yönetimini yıkmaları ülkede hem tedirginlik hem güvensizlik yarattı. Bu arada yönetimden sorumlu Moğol valilerinin kendi merkezlerine sık sık baş kaldırmaları toplumsal sarsıntılara ve ekonomik çöküntülere yol açtı.

Bu dönemin sultanları olan III. Keyhüsrev, II. Mesud ve II. Keykubad, Moğolların baskısı altında yaşadılar. I. Keykavusun oğlu Feramuz ile v. Kılıç Arslan, Kastamonu Türklerinden güç alarak sultanlığı ele geçirmeye çalıştılar. Ancak bu girişimlerinde başarılı olamadılar. V. Kılıç Arslan’ın Moğol valisi Çobanoğlu Timurtaş tarafından öldürülmesi ile Anadolu Selçuklularının siyasi varlığı sona erdi.