Büyük Hun İmparatorluğu (M.Ö 220 – M.Ö 45)

Büyük Hun İmparatorluğu, dünyanın en önemli devletlerinden birisi olarak tarihin en önemli olaylarına tanıklık etmiştir. Anadolu’ya ilk Türkler bu devlet ile girmiştir ve Türk tarihinin siyasi birliği de yine Hunlar tarafından başlar. Teoman tarafından kurulmuş olan bu güçlü devlet ile ilgili bilinmesi gerekenleri gelin hep beraber inceleyelim.

Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi (Teoman Han – Kurucu)

Bazı Çin kaynaklarına göre, Büyük Hun İmparatorluğu M.Ö 1760 senesinden itibaren kurulduğu yazsa da, bu imparatorluğun ilk devletlerinin M.Ö 1200 senelerinde Teoman Han tarafından kurulduğu bilinen gerçekler arasındadır. Türk Boylarının kurmuş olduğu Büyük Hun İmparatorluğu, yine bu boylar tarafından yönetilmiş ve Türk kültürü, devletlere şeklini bir güzel vermiştir. Büyük Hun Devletinin başkenti Ötüken’dir ve bu imparatorluğun resmi dili Hun Türkçesi’dir. Tarıma elverişli toprakları sebebi ile Büyük Hun İmparatorluğunun büyük bir kısmı tarımcılık ile uğraşır ve tarımdan elde edilen ürünler hem halka hem de ülke ekonomisini kalkındırmaya yetecek kadar fazlaydı. Bununla beraber inançlarından ötürü hayvancılığa karşı olan Büyük Hun Devletlerinde, hayvan kesip yemek kesinlikle yasaklanmıştı. İki nehir arasına kurulmuş olan Büyük Hun İmparatorluğu, tarihteki ilk Türk devleti olarak da karşımıza çıkmaktadır. Çinliler ile daima mücadele içinde olan Büyük Hun İmparatorluğu, Çin’e nasıl bir korku saldıysa Çin devleti büyük Çin Seddi’ni yaptırmıştır. Büyük Hun İmparatorluğunda onluk sisteme uygun bir biçimde ilk düzenli Türk ordusu kurulmuştur.  İmparatorluğun kurucusu olan Teoman, bilinen ilk hükümdar olması ile beraber yaptığı başarılar ile tüm dünyaya nam salabilmiştir. Dağınık boyları bir bayrak altında toplayan Teoman Han, Çin ile daima bir savaş içindeydi ve kazandığı savaşlar ile ismini Türk tarihine altın harfler ile yazmıştır. Teoman’ın vefatı ile beraber imparatorluğun başına Mete Han geçer, Çinliler ile girdiği savaşlar sonucunda onları yenilgiye uğratmayı başararak ilk yazılı antlaşmayı yapmayı başarır. Çin’i vergiye bağlatmayı başaran Mete Han, ipek yolu ticaretinin denetimini de ala alarak, Büyük Hun İmparatorluğu ekonomisini son derece güçlendirmiştir. Mete Han, hükmettiği yıllarda büyük bir coğrafyayı imparatorluk topraklarına katmayı başarmıştır.

Büyük Hun İmparatorluğu Kültür

Ne yazık ki Büyük Hun İmparatorluğu üzerine yapılan arkeolojik çalışmalarda fazla delillere ulaşılamamıştır. Çin kaynaklarından elde edilen bazı bilgilere göre Büyük Hun Devleti Şamanizm ve Tengricilik inançlarına mensup, senede üç defa boyunca ayini bayramlar düzenlemekteydi. Giysilerinin en eski Türk kültürü etkisinden esinlenmiş olduğu bilinen Büyük Hun İmparatorluğunda, hayvan kesip yemekte yasaklanmıştı.

Büyük Hun İmparatorluğu Yönetimi

Büyük Hun İmparatorluğunda kut anlayışı mevcuttu ve hükümdarlığın tanrıdan geldiği düşüncesine inanılıyordu. Töre hükümlerine göre yönetilen Büyük Hun İmparatorluğu, özellikle Mete Han döneminde oldukça büyük işlere imza atmıştır. İmparatorluğun hükümdarı ülkenin dirliğini sağlamak ile beraber, adaleti mümkün kılmak, orduyu düzenli bir biçimde komuta etmek, meclisi düzgün bir biçimde yönetmek gibi sorumlulukları üstlenmişti. Hükümdarın eşi ise yönetimde söz sahibi olarak, her daim Hükümdarın arkasında durmaktaydı. Büyük Hun İmparatorluğunda, hükümdarlık sistemi babadan oğla geçiş ile sağlanıyordu. İmparatorluk, oğullar arasında batı, doğu ve merkez olmak üzere ayrılıp miras biçiminde bırakılmaktaydı.

Büyük Hun İmparatorluğunda Ordu

• Büyük Hun İmparatorluğunda, savaş esnasında kullanılan araçlar yay ve ok olarak karşımıza çıkmaktadır. Yakın biçimde olan dövüşlerde ise kargı ve kılıç kullanımı yaygındı.
• Büyük Hun İmparatorluğu’nda ordu ücretli bir biçimde değildi.
• Büyük Hun İmparatorluğu’nda ordu 10’luk sisteme göre teşkilatlanmıştır.
• Büyük Hun İmparatorluğu ordusunun temeli atlı askerlerden oluşmaktaydı.

Büyük Hun İmparatorluğunun Yıkılma Nedenleri

• Metehan’ın vefatı üzerine oğullarının ülkeyi yönetememeleri,
• Çin’in hiç rahat durmaması ve bu devlette yapılan savaşların Büyük Hun İmparatorluğu’na zarar vermesi,
• İpek Yolu ticaretinin Çin’in eline geçmesi ve bu sebep ile Büyük Hun İmparatorluğunun ekonomik anlamda çökmeler yaşaması,
• Çin baskısının artması ile beraber, Büyük Hun İmparatorluğunun ikiye bölünmesi ve oldukça zayıflamaya başlaması,

M.Ö 220 senedinde Teoman Han tarafından kurulmuş olan Büyük Hun İmparatorluğunun M.Ö 45.yıla kadar ki gösterdiği gelişimler detaylı bir biçimde yazımızda yer almaktadır, umarım sizler için faydalı olmuştur!