Büyük Selçuklu İmparatorluğu Nasıl Kurulmuştur

Oğuz boylarından biri olan Kınık boyu Orta Asya’daki bir tanesi ile Selçuklu İmparatorluğu’nun çekirdek yapısını oluşturulmuş olan bu boy kabulü hakkında herhangi bir resmi olarak evrak bulunmamaktadır. Selçuk Bey devlete ve hanedana kendi ismini vermiştir. Ayrıca Selçuk Bey’in babası ise Dukak Beydir. Birçok başkenti ev sahipliği yapmış olan bu imparatorluk 1037 ile 1043 yılları arasında Nişabur’da başkent olarak bulunmuştur.

Büyük Selçuklu İmparatorluğu

Daha sonrasında 1043 ile 1051 yılları arasında rate başkentlik yapmış ve 1051 ile 1118 yıl arasında İsfahan Başkent olmuştur. Dul başkenti ise merdiven ve bu başkent 1118 ile 1153 yıl arasında fuar halde kalmıştır. Batı başkenti ise Hamedan ‘tır 1118 ile 1194 yılları arasında başkentlik yapmıştır. Ülkenin konuşmuş olduğu diller ise resmi ile hukuki delil ise Farsçadır, Öğrenim dili Arapça olup, Hanedan ve Ordu dili Türkçedir.

Hükümeti monarşi sistemine göre yönetmiştir. Moğolistan’dan çıkmış olması ile beraber Kıpçak boy Birliği dağılmış ve Oğuzlar Kuzey komşu komşularıyla Türk boylarının bir araya gelmesi ile göçlere sebebiyet baskılara daya karşı karşıya kalmışlardır. Bu durumda yapbozların güçlerinin ve hükümet otoritesinin etkilenmeye başlaması sebebiyet göstermiştir. Bazı kaynaklarda Selçuk bey iktidar için yap karşısında başarılı olmamıştır.

Amaniler tarafından yoğun bir biçimde o dönemde İslam propagandalarına uygulanan bir bölge halindeydi. Ayrıca Selçuk Bey ve ailesi tarafından İslamiyet benimsenmiştir. İslamiyet’i benimsenmesinden kısa bir süre sonra silahla Oğuzlar önderliğinde toplanmışlardır. Samaniler Karahanlılara karşı askerlerini vermiş ve karşılığında yeşil otlaklara sahip olmuşlardır. Samani devletinin yıkılmasının ardından Müslüman halkı ile Horasan alanına geçmişlerdir.

1009 senesinde ölümünün ardından Güney kısma iniş yapmışlardır. Gaznelileri ve Karahanlılar’ı Selçuk Bey’in oğlu Arslan Bey yönetiminde büyük bir güce ulaşmışlardır. Bu durum bu ülkelere endişeye sokmuştur. Selçuk Bey’in Tuğrul ve Çağrı Bey adında iki tane torunu vardı. Tuğrul Bey devletin ilk yöneticisi konumunda idi ve Selçuklular 1035 Gazneli ordusuna büyük bir yenilgiye uğratarak Horasan’ın ortalarına doğru ilerlemeye başlamışlardır.

1037 yılında Merv kentinde ele geçirmelerinin ardından Burası Büyük Selçuklu Devleti’ni Doğu başkenti haline gelmiş ve 1118 ile 1153 yılları arasında başkent olarak kullanılmıştır. Tuğrul Bey’in Sultan unvanı ile beraber hükümdarlığının kabulü ile Büyük Selçuklu Devleti kurulmuştur. Çağrı Bey bir başkumandan olarak idarecilik Vakfı ve siyasi zekası sebebiyle kardeşini Büyük Selçuklu Devleti’nin sultanı olarak belli etmiştir. Ardından Doğu başkenti Merve kentini başşehir yapmıştır. Ardından Tuğrul Bey’in vefatı ile beraber Tuğrul beyin oğlunun olmayışı ve Tuğrul Bey yerine başka bir kişi veliaht olarak bırakması veziri bunu yerine getirmesi sonrasında Alparslan’ın böyle bir durumda kardeşiyle beraber hareket ederek tersine çevirmiştir.

Vezirini Nizamülmülk yaparak yeni Sultan Alparslan olmuştur. Alparslan’ın vefatının ardından oğlu Melik şah sultanlığını ilan etmiştir. Amcası böyle bir durum karşısında Melik şah ile savaşmıştır. Böyle bir savaş sonrasında Melih şah amcasını yenmiştir. Tek işlerini Melik şah halletmesi ile beraber bu işlevi fırsata çevirmek isteyen bazı ülkeler Selçuklu hudutlarına doğru hücum etmişlerdir. Bu seferde Melih şah Gazneliler ve Karahanlılar ile beraber mücadeleye çıkmıştır.

Selçuklular İslam’a kısa zaman içerisinde topraklarını genişleterek fayda sağlamaya çalışmışlardır. İslam’a ve insanlığa hizmetleri sayesinde düşmanları bu durum karşısında hızlı bir şekilde faaliyete geçmesine sebebiyet vermiştir. Bizanslılar karşı mücadele eden Alim ve kumandanlar suikastlar eşliğinde öldürülüyordu. Vezir olan Nizamülmülk 1902 senesinde zehirlenerek şehit etmişler ve Sultan Melik şah Bağdat’ta da zehirlenerek şehit olmuştur. Melik Şah’ın vefatının ardından Saltanat mücadelesinde Şam da Tutuş sultanlığını ilan etmiş ve Melik Şah’ın hanımı Terken Hatun da Mahmut’un Sultan ve torunu Caferi halifenin Veli hattı yapmak için uğraş göstermiştir. Mahmut’un 1092 senesinde saltanatını ilan edilmesiyle namına hutbe okutulmaya kazanmıştır.

Berk Hatun’un üzerine göndermiş olduğu orduyu yenilgiye uğratmıştır. Terken Hatun’un suikast sonrasında öldürülmesi ile Saltanat mücadelesi Berkyaruk ile tutuş arasında başlamıştır. Birçok Emir’in savaş esnasında Berkyaruk tarafına geçmesi ile beraber Berkyaruk karşısında orduyu yenilgiye uğratmıştır. Tutuşun ölümü bütün rakiplerini bertaraf etmiş ve adında Bağdatlı hutbe okunmasına sebebiyet vermiştir.