Cıva Elementi

Cıva elementi, geçiş metalleri ailesinin Hg kimyasal sembolüyle gösterilen, atom numarası 40 olan ve “quicksilver” olarak bilinen, önceki adı hydrargyrum olarak bilinen bir elementtir. Aynı zamanda standart basınç ve oda sıcaklığında sıvı halde bulunan tek metal olarak da bilinir. İnsan için herhangi bir yararı bulunmayan bu element suda çözünen formlarına (cıva klorür veya cıva gibi) maruz kalmaktan, cıva buharının solunması veya herhangi bir cıva türünün yutulması sonucu ortaya çıkabilen zehirlenmelere yol açmasıyla bilinir. Cıva, yeryüzünde son derece nadir bir elementtir ve kütle olarak ortalama kabuk bolluğu milyonda sadece 0.08’dir.

Cıvanın bilinen bir biyolojik rolü yoktur, ancak her canlıda bulunur ve çevrede yaygındır. Yediğimiz her yemek, çok düşük sevilerde cıva içerir. Bir insan günlük ortama 0,01 mg cıva tüketir bu ömür boyu tükettiğimiz cıva miktarına 0,3 gram olarak gelir. Bu rahatlıkla başa çıkabileceğimiz bir seviyedir.

Civanın Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

Cıvanın fiziksel özellikleri bakımından sıvı olması dolayısıyla eşsiz bir metaldir. Gümüşi beyaz bir renkte bulunan bu element, ısı iletkenliği bakımından diğer metallere göre oldukça düşük bir performans sergiler ancak elektrik iletkenliği bakımından iyidir. Donma noktası ortalama -38, kaynama noktası ise 356 derecedir. Cıva aşırı uçucu bir maddedir ancak henüz bunun nedeni tam olarak bilinmiyor. Uzmanlar bunun tam olarak açıklanabilmesi için kuantum fiziğinin derinlerine inilmesi gerektiğini düşünmekte. Ancak bunun en kabul gören açıklaması, benzersiz elektron konfigürasyonudur. Bu konfigürasyon bir elektronun çıkarılmasına güçlü bir şekilde direnç gösterdiğinden, cıva zayıf bağlar oluşturan ve bu yüzden düşük ısılarda eriyen asil gazlara benzer şekilde bir etkileşim gösterir.

Cıva, kimyasal özelliklerinden ötürü seyreltik sülfürik asit gibi çoğu asitle reaksiyona girmez fakat konsantre sülfürik asit, nitrik asit veya aqua regia gibi oksitleyici asitler, nitrat klorür verme şartıyla çözelti oluşturabilir. Gümüş gibi cıva da atmosferik hidrojen sülfür ile reaksiyona girer.

Cıva Nerede Bulunur?

Civa nadiren doğada birleştirilmemiş olarak ortaya çıkar, ancak, cıva sülfür cevherlerinde damlacıklar olarak bulunabilir. Çin ve Kırgızistan ana üreticisidir. Metal, sinabarın bir hava akımında ısıtılması ve buharın yoğunlaştırılmasıyla elde edilir.

Cıvanın Kullanım Alanları

Cıvanın kullanım alanları genellikle bilimsel araştırmalardır. Bunun dışında en bilinen kullanım şekli termometrelerdir. Teknolojinin gelişmesiyle ve çeşitli sağlık kaygılarından ötürü günümüzde çok fazla rağbet görmemekte. Ancak basınç ölçmek için kullanılan barometrelerde, manometrelerde, şamandıra valflerinde akışkan özelliklerinden ötürü cıva röleleri kullanılmakta. Ayrıca bazı lambalar ve diğer cihazların içerisinde de kullanılır.

Cıva, bilimsel araştırma uygulamalarında ve bazı bölgelerde diş restorasyonu için amalgamda kullanılmaktadır. Floresan aydınlatmada da elektrik içerisinde kısa dalga ultraviyole ışığı üretmek ve parlak bir ışık elde etmek için kullanılır.