Doğu Hun Devleti

Doğu hun devleti, kırsal göçebe kabilelerin toplamına verilmiş bir isim olmakla birlikte, bu kabilelerin yaklaşık 500 sene boyunca Orta Asya da egemenlik kurdukları ve Çin’in kuzey sınırlarını tehdit ettikleri bilinmektedir.

Kendilerine ait kaynaklarının olmamasının yanı sıra, doğu hunlar hakkında elde edilen tüm bilginin Çin kaynaklarına dayandığı söylenmektedir. Çok dil içeren bir toplum olmasının aynı sıra, bu bilgiye ait kanıt ve bulguların da yine arkeolojik kazılar sırasında edinildiği bilinmektedir.

Kullandıkları diller hakkında farklı var sayımlar olması ile birlikte, Moğol, Türk, Ural ve yenisey dilleri kullandıklarına dair tezler ortaya atılmıştır. Milattan sonra 200’lü yıllarda Çin’e karşı büyük bir tehdit oluşturdukları ve bu tehdidin Teoman döneminde başlayarak Mete döneminde artış gösterdiği bilinmektedir.

Doğu hunlarla ilgili pek çok var sayım yapılmakla birlikte, bunlardan en bilineni dinlerinin Tengricilik olduğu yönünde ortaya atılan var sayımdır.

Doğu Hun Devleti’nin Kökleri

Pek çok teori ve tez olmakla birlikte, doğu hun devleti için ortaya atılan ve kanıtlanan söylemlere göre köklerinin Türk ve Moğollara dayandığı bilinmektedir.

Çin kaynaklarındaki varlıkları 5. Yüzyıl dan itibaren görülmeye başlamakla birlikte, güney Sibirya’ da yer alan Selenge ırmağı civarında bazı hun hükümdarlarının mezarlarının da bulunduğu bilinmektedir.

Arkeolojik kazılar ve araştırmalara göre, doğu hun devletinin Avrupa hun devletinin köklerini oluşturduğu da savunulmaktadır. Ayrıca, batı hun devletinin köklerinin de yine doğu hun tarafından atıldığına dair görüşler bulunmaktadır.

Hun devleti pek çok farklı isimle anılmış olmakla birlikte, isimlerden bazılarının İran kökenli olduğu bilinenler arasında yer almaktadır.

Doğu Hun Devleti Genel Tarihi

Pek çok tez olması ile birlikte, doğu hun devleti sınırları içerisine zamanla birçok halkın karışmış olduğu düşünülmektedir. Çin’den sürülen çobanlar ve Sakalar gibi milletler bunların başında gelmektedir.

Pek çok ünlü Çin tarihçisinin yazılarında, doğu hun devletinin kurucu olarak soylu bir Çinli hanedan mensubu gösterilmiş olsa da tarihçiler bunu kabul etmemektedir ve buna dair bir kanıt olmadığını savunmaktadırlar.

Çin seddi inşasının başlangıcına doğu hun devletinin sebep olduğu varsayımı yapılmakla birlikte, savaşta mağlup olmamak adına Çin hükümdarlarının, ordularına at binmeyi ve ok ile yay kullanmayı öğrettikleri de bilinmektedir. Bu bilgiler öğrenilmeden önce ise Çin ordusunun savaşlara yaya olarak katıldığı bilinmektedir.

Doğu Hun Devleti Bünyesindeki Diller

Birden fazla dili bünyesinde barındırmasının yanı sıra doğu hun devleti hakkında, bu nedenden dolayı çok ulusluluk söylemleri de yayılmıştır.

Eski Çin kaynaklarının incelenmesi sonucunda, dil çeşitleri içerisinde yer alan Türkçenin, Türk oldukları söylenen Asya hunlarından dolayı diller arasında eklenmiş olduğu belirtilmektedir.

Kazılar sırasında bulunan semboller ve Cengiz Han’ın yazılarına dayanılarak, pek çok Moğol araştırmacı, hunlar arasında Moğolların da yaşadığını ve bu nedenle de Moğol dili konuştuklarını savunmaktadırlar.

Kesin ve tatmin edici kaynaklara dayanmamakla beraber, pek çok araştırmacı hunların karışık bir milletler topluluğu olduğu görüşünü savunmaktadır. Bu durum, özellikle doğu hun devletinin çok uluslu olarak anılmasına neden olmaktadır.

Doğu Hun Devletinde Devlet İlerleyişi

Kayıtlar doğrultusunda, doğu hun devleti pek çok savaşa katılmıştır. En büyük düşmanları olarak ise, Yueshi halkı kaydedilmiştir. Bu halkın birçok kez para karşılığında Çinliler için savaştığı bilinmektedir.

Devletin yükselme döneminde, özellikle Çinliler tarafından hun devletinin savaş sanatlarının ve ok atma, at binme gibi becerilerinin övüldüğü bilinmektedir. Ayrıca, Mete Han’dan sonraki hükümdar olan oğlunun Yueshi halkı ile savaştığı ve onları mağlup ettiği ancak sonrasında öldüğü de bilinmektedir.