Harezmşahlar Devleti (1077 – 1231)

Türkçe ve Farsça dilinin yaygın bir biçimde kullanıldığı Harezmşahlar Devleti, Oligarşi hükümet biçimi ile yönetilmekteydi. 1077 senesinden 1231 senesine kadar hükmedebilmiş bu güçlü devlet, inanılmaz başarılı hükümdarlara öncülük etmiştir. 1077’den 1212 senesinde kadar Harezmşahlar Devletinin başkenti Güngenç’ken, 1212 senesinden 1220 senesinde kadar Semerkand devlet başkenti olmuştur. İlerleyen senelerde yani 1220’den 1221 senesine değin Gazne bu devletin başkentiyken, 1225’den 1231 senesinde kadar da Tebriz Harezmşahlar Devleti’nin başkenti olarak karşımıza çıkmaktadır. Dilerseniz bu güçlü devlet ile ilgili bilinmesi gereken diğer detaylara geçelim.

Harezmşahlar Devleti Tarihi

Aral gölünün güney kısımlarına uzanan İran ve Harizm konumlarında hüküm süren Müslüman bir hanedan olan Harezmşahlar Devleti, Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı biçimde merkezden atanan valiler tarafından yönetilmekteydi. 1128 senesinde bağımsızlığını ilan etmiş olan bu devletin dönemleri şu şekilde ele alınabilir:

• Kutbeddin Muhammed Dönemi:

Selçuklulara bağlı bir biçimde Harezmşah unvanını taşıyan Kutbeddin Muhammed, bu dönemde Harezmşahlar Devletinin valiliğini üstlenmiştir ve bu önemli dişi Anuş Tekin’in oğludur.

• Atsız Harezmşah ve İl Arslan Harezmşah Dönemleri:

Kutbeddin’in vefatı üzerine yerine geçmiş olan Atsız Harezmşah, 1141 senesinde Büyük Selçuklu Devletinin yaşadığı bir bozgun sebebi ile istifa eden Atsız Harezmşah, Selçuklulara karşı isyan etmeye başlar ve 1142 senesinde Nişabur ve Merv’i işgal etmesi ile bilinmektedir.  Babası Atsız’ın ölümü ile başa geçen İl Arslan, hükümdarlık yıllarında pek çok problemle uğraştığı gibi pek çok devlet ile de çeşitli savaşlara girmiştir. Ülkenin bağımsızlığını ilan eden kişi İlk Arslan Harezmşah’ın kendisidir.

• Tekiş Harezmşah Dönemi:

Sencer unvanını kullanan Tekiş Harezmşah, İl Arslan’ın oğlu olarak karşımıza çıkmaktadır.  Abbasiler ile sağlam bir ilişki kurmuş olan Tekiş, Batınilere karşı halifeyi de savunarak ismini tüm dünyaya duyurmayı başarmıştır. Harezmşah Devletinin yükselme sebeplerinden birisi de Tekiş Harezmşah’ın bu kadar başarılı bir hükümdar olmasıdır.

• Aladdin Muhammed Dönemi:

Tekiş Harezmşah’ın oğlu olarak karşımıza çıkan Aladdin Muhammed, oldukça güçlü bir hükümdar olarak pek çok toprağı devletine katmış ve pek çok düşman topluluğunu da ortadan kaldırmıştır. Karahanlı Devletini sonlandırarak, tüm topraklarını Harezmşah Devletine katmıştır. Çin’i ele geçirmenin en büyük hayali olduğu Aladdin Muhammed tarafından sıkça dile getiriliyordu. Dönemi boyunca pek çok başarıya imza atan Aladdin Muhammed, en parlak dönemi yaşamış ve ismini Türk tarihine altın harfler ile kazımıştır.

• Celaleddin Dönemi:

Aladdin Muhammed’in oğlu olan Celaleddin Harezmşah,  Afganistan sınırlarında Moğollar karşı oldukça uzun süre mücadele etmiş ve güney bölgesine çekilmiştir. Hindistan’a girmeyi başaran Celaleddin, Tebriz’i alarak ülkesi için oldukça uğraşmıştır.

Harezmşahlar Devleti Yayılma Alanı Ve Kültürü

İran’dan Aral Gölüne kadar geniş topraklara sahip olması ile zamanın en gözde devletlerinden birisi olan Harezmşahlar, yaygın bir biçimde İran kültürü taşımaktaydı. Sanat alanında Selçuklu esintileri taşıyan Harezmşahlar, yönetim biçimi ile de Büyük Selçukluyu andırmaktaydı.

Harezmşahlar Devleti Hükümdarları

• 1077 – 1097 Anuş TEKİN Dönemi
• 1097 – 1128 Kutbeddin Muhammed Dönemi
• 1128 – 1156 Atsız Harezmşah Dönemi
• 1156 – 1172 İl Arslan Harezmşah Dönemi
• 1172 – 1193 Sultan Şah Dönemi
• 1172 – 1200 Aladdin Tekiş Harezmşah Dönemi
• 1200 – 1220 Aladdin Muhammed Harzemşah Dönemi
• 1200 – 1231 Celaleddin Harezmşah Dönemi

Yazmış olduğumuz bu yazımızda zamanın en önemli devletlerinden birisi olan Harezmşah’ın tarihi ile ilgili detaylı bilgileri ele almaya çalıştık. Tarihini bilmeyen geleceğine ışık tutamaz, umarım sizler için faydalı bir yazı olmuştur!