Hiung Nu

Orta asya bölgesinde yaklaşık 500 sene hakimiyet kurmuş ve oradakileri egemenliği altına alan Hiung nu devleti M.Ö 4. Yüzyıla yaklaşırken Çin devletinin kuzey bölgelerini tehdit eden göçebe kabilelerdir.  Arkeolojik kalıntılar ve toplu halde bulunmayan Çin kaynakları Hiung nu kabileleri hakkında bilgi veren kaynaklardır. Birçoğu unvan ve kişi isimleriyle beraber dilleri hakkındaki bilgiler Çin kaynaklarında yer alır ve bu konu hakkında birçok farklı varsayım mevcuttur. Bazı görüşlere göre Ural ile Yeniseyin yanında Moğol dillerini de kullandıkları söylenen Hiung nu kabileleri bazı savaşların sonucunda ortaya çıkmıştır bir konfederasyondur.

Kırsal alandaki birçok göçebe kabile bugün Çin ülkesinin bulunduğu sınırlarda ve Moğolistan’ın güney bölgesinde M.Ö 2 bin senesinden itibaren Çin’in kuzey tarafında bir hâkimiyet mücadelesine girmiştir. Bununla beraber bu hâkimiyet mücadelesi gösteren kabilelerden bazıları güçlerini birleştirmiş ve Yueshi gibi önemli bir gücü ortadan kaldırmışlardır. Bu kabilelerin bir araya gelip destek olmalarıyla kurulan Hiug nu konfederasyonu Çin devletine karşı önemli bir imparatorluk haline gelmiştir. Özellikle M.Ö 200’lü senelerden itibaren Mete ve Teoman’ın başta olduğu dönemlerde Çin hükümetini epey zorlamışlardır.

Hiung Nu Dini İnanışı

Tengri dinine inanan Hiung nu konfederasyonu hakkındaki bilgilere Çin ülkesi kayıtlarında 5. Yüzyıldan beri ulaşılabilmektedir. Birtakım Hiung nu konfederasyonuna ait mezarlara Moğolistan’ın güney bölgesindeki sibiryada yer alan Selenge ırmağında gerçekleşen kazı çalışmaları sonucunda rastlanmıştır.

Hiung Nu Geçim Kaynakları

Uzak ülkeler ile Hiung nu konfederasyonu arasında ticari ilişkilerin yaşandığı ölüler ile beraber gömülen eşyaların arasında Çin ve Yunan, İran manşeli bulunmasıyla ispatlanmıştır. Tarihçi ve araştırmacılar arasında Hiung konfederasyonunda yer alan insanların Avrupa bölgelerine kadar uzanmış olan Hun Türklerinin asıl  kaynağı olduğu düşüncesi hakimdir. Xiyon, xiong nu, xun nu, Hsiung nu, khuni, huna, hun, hunlar gibi isimler hiung nu konfederasyonunda yaşayan insanlara verilmiştir. Bazı düşüncelere göre, Çin hükümetinde yaşamış birçok göçebe topluluğu tanımlamak ve dilsek ve etnik açıdan pek çok halkı kastettiği düşünülen Hiung nu insanları bazı halkların birleşimiyle ortaya çıkmıştır.

Hiung Nu Yaşam Biçimi

Hiung nu konfederasyonunda yer alan insanların dilsel ve etnik köken açısından farklı karışımların bir araya gelmesiyle oluştuğu düşüncesi birçok tarihçi ve araştırmacı tarafından benimsenen görüştür. Dilleri hakkında Çin kaynaklarında çok net bilgilere ulaşılmaması birçok akademisyen tarafından ortak düşünce haline gelmiştir. Birçok ulusun birleşiminden oluşan ve çok fazla dilin bir araya gelmesiyle oluştuğu ve bu şekilde Hiung nu konfederasyonunun kurulduğu düşüncesi bozkır imparatorluklarında eski etnik ya da ırksal düşüncelerin reddedilmesiyle ortaya çıkmıştır.

Aşina ile tiele kabilelerini Hiung nu konfederasyonunda yaşayanlarla bağdaştıran Çin hükümeti kaynakları birçok Türk ırkından olan kabileleri vermiş olduğu bilgilere dâhil etmemiştir. Savaşçı ve güçlü özelliklerinin yanında daha zayıf kalan kültürlerinden bahseden Han dönemindeki Çinliler Hiung nu konfederasyonuna mensup insanları savaşçı kişiliğini ön plana çıkaran özelliklerle anlatmışlardır. Çinlilerin Han döneminde yer alan ülkelerini defalarca korku ve tedirginlik içerisinde bırakan bir ülke KURAN Teoman bunu M.Ö 3. Yüzyılda gerçekleştirmiştir.

Yerleşik değil göçebe bir yaşam tarzını benimseyen Yueshi halkını baş düşmanı ve rakibi olarak gören Hiung nu konfederasyonu bu halkın para karşılığında Çinliler için birçok kez savaşa girdiğine şahit olmuştur. Yueshi milletini ve onların hâkimiyeti altında yaşayan diğer insanları yenen Hiung nu konfederasyonu M.Ö 176 senesinde Çinlilerin hanına bir şekilde bildirmeyi başarmıştır. Birçok konuda genel olarak kurallar ve yasalar ilan eden Hiung nu konfederasyonu insanları ilk zamanlarında gelişmiş ve iyi yönde ilerleyen devlet yapılanmaları ile dikkatleri üzerine çekmiştir.

Asya kökenli hunların Türk ırkından olduğu düşüncesi birçok eski Çin hükümeti kaynaklarında yer alan bilgilerde rastlanmıştır. Asya hunlarının Türk ırkına mensup olduğu eskiden kalma bir yazıt olan Soğd anıtında görülmüştür. Hiung nu konfederasyonuna mensup insanların Moğol dillerini konuşmuş olma ihtimali birçok yabancı ile Moğol araştırmacılar ve tarihçiler arasında yaygın düşünce haline gelmiştir. Hiung nu halkının eski yaşadığı bölgelere tekrar dönmelerini sağlayan W udi isimli Çin’in han imparatoru Hiung nu kabilelerini epey zorlamıştır. Zaman içerisinde birçok bölüme ayrılan Hiung nu konfederasyonu Çin tarafından çok kez darbe yemiştir. Fakat bu savaşlarda Çin de çeşitli zararlara uğramıştır.