Hive Hanlığı (1515 – 1920)

1515 senesinde İlbars ve Babars tarafından kurulmuş olan Hive Hanlığı, Türkmen ve Özbek ağırlıklı kuvvetler ile bağımsızlığını sürdürmüştür. İlbars döneminde çeşitli olaylar yaşanmış ve ülke oldukça güç kaybetmiştir. 1603 ile 1623 senesi dönemlerde hüküm süren Arap Muhammed Han zamanında Hive Hanlığı oldukça güç kazanmaya başlar. Merkezin Hive’ taşınması ile beraber bu hanlığın Hive Hanlığı olarak isimlendirilmesine adeta bir zemin olmuştur. Ebülgazi Bahadır Han, 1663 senesine değin Hive Hanlığını inanılmaz kuvvetli bir devlet haline getirmiştir. 1715 ile 1728 tarihleri arasında Hive Hanlığına bir saldırı gerçekleştirilmiştir ve bu saldırıyı Şir Gazi Han engellemiştir. Bu durum Hive Hanlığının tarihinde şanlı bir olay olarak anılıyordu. 1747 ile 1757 seneleri arasında Hive Hanlığının bağımsızlığı ilan edilmiştir. 1804 senesinde Hive Hanlığının başına geçen İltüzer Han, boy beylerini devlet idaresinden uzak tuttu ve bu durum hanlığın dengelerini alt üst etti. Ülkede adeta bir diktatörlük sürüyordu ve halk da bu durumdan memnun değildi. 1855 senesinde başlayan bir savaşla beraber Hive Hanlığı, Türkmenistan üzerinde kurmuş olduğu hakimiyeti kaybetmek zorunda kaldı. 2 Şubat 1920 senesi itibarı ile Harizm Halk Cumhuriyeti bu devlette ilan edildi ve 1924 senesinde de bu Cumhuriyeti sonlandırıp Hive Hanlığı üç ayrı devlet arasında paylaştırıldı, bu devletler ise Kara Kalpakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’dır. Oldukça geniş topraklara yayılan Hive Hanlığının 400 senelik hükmü kısaca bu şekilde anlatılabilir, dilerseniz hep birlikte yazımızın devamına geçelim.

Hive Hanlığı Kuruluş Tarihi ve Kurucuları

1515 senesinde I. Ilbars tarafından kurulmuş olan Hive Hanlığı 1525 senesine kadar Ilbars tarafından yönetilmiştir. 1865 senesinde devlet başına Muhammed Rahim Bahadır geçmiştir ve bu önemli kişilik de Hive Hanlığını 1910 senesin kadar yönetmiştir. Ardından Seyid Abdullah 1918 senesinden 1920 senesinde kadar başta kalmıştır.

Hive Hanlığında Yönetim

27 han tarafından yönetilmiş olan Hive Hanlığı, çifte hükümdarlık, dört vezir ve de dört bey öncülüğü ile yönetilmiştir.

Hive Hanlığı’nın Bulunduğu Konum

Çok uzun yıllar hüküm sürmüş olan Hive Hanlığı Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan sınırları arasında yer alan bir bölgeye konumlanmıştır. 1515 ile 1920 seneleri arasında hükmedebilmiş olan bu devlet, Hokand Hanlığı ve Buhara Hanlığı ile beraber Özbek Üç Hanlığı biçiminde uzun yıllar boyu anılmayı başarabilmiştir.

Hive Hanlığında Kültür ve Sanat

Hive Hanlığı yöneticilerinden Ebü’l Gazi Bahadır Han, aynı zamanda bir tarihçiydi ve Türk tarihi ile ilgili Şecere-i Terakkime ile Şecere-i Türki isimli iki değerli Türkçe kitabı yazmıştır. Bu eserlerden ilki Türkmenlerin kökenlerini, diğer eser ise hükümdarlık zamanındaki yaşanan tarihi olaylar ile ilgili yazılmıştır. 18. yüzyılda bu iki eser bazı Avrupa dillerine çevrilerek yaygınlık kazanmıştır. Hanlık döneminden kalma mimari eserler günümüze kadar ulaşabilmeyi başarmıştır ve Hive Hanlığının oldukça güzel bir mimari yapıya sahip olduğu da bilinen gerçekler arasındadır.

Yazmış olduğumuz bu yazımızda tarihin en önemli hanlarından birisi olan Hive Hanı ile ilgili bilinmesi gereken bilgileri detaylı bir biçimde ele almaya çalıştık, umuyoruz ki sizin için faydalı bir yazı olmuştur!