İslamiyet Sonrası Türk Devletleri

İslamiyet Sonrası Türk Devletleri Türker’in İslamiyet’i kabul etmeleri için en önemli etken tarihte Talas Savaşı’dır. Orta Asya’nın hâkimiyetini ele geçirmek adına Çinliler ile Abbasiler arasında yapılan bu savaş sonrasında Abbasiler İslamiyet’i benimsemişlerdir. Karluklar bu savaş esnasında Abbasî İslam ordularını desteklemişlerdir. Böylelikle de savaşı kazanmalarını sağlamışlardır. Türkler ’in İslamiyet’i kabul etmeleri sonrasında birçok Türk Devleti kurulmuştur. İslamiyet’in kabul edilmesi bir yana, Türkler eski kültür ve geleneklerini de sürdürmeye devam etmişlerdir.

Karahanlılar

Batı türkistan’da kurulmuş olan devlet, Çiğil Türkleri, Yağma ve Karluklar tarafından kurulmuştur. Kurucusu Bilge Kül Kadir Han olan bu devlet, İlk Türk İslam Devleti olarak tarihe geçmiştir. Eski Türk geleneklerine bağlı kalarak dini inançlarını İslam haline getirmiş ve yaşamlarına bu şekilde devam etmişlerdir. Dünya tarihinde ise ilk burslu öğrenci sistemini ortaya çıkarak devlet, Karahanlılar olmaktadır.

İlk Türk İslam Devletleri açısından son derecede önemli bir eser olan ve Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Divan-ı lügat-ıt Türk de bu dönemde yazılmıştır. Yine Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmış olan Atabetül Hakayık da kıssadan hisse tarzında dini öğütler vermektedir.  Yine bu dönemdeki önemli eserlerden bir tanesi de Ahmet Yesevi tarafından yazılmış olan Divan-ı hikmet de tasavvuf edebiyatı için son derecede önemli örnekler göstermektedir.

Gazneliler

Alp Tigin tarafından Gazne şehrinde kurulmuş olan Gazneliler devleti, kurulmuş ilk Türk İslam Devletleri arasında yer almaktadır. Bu devlet sayesinde Hindistan’a İslamiyet ve Türk kültürü de yayılmıştır. Sultan unvanı ilk kez bu devlette kullanılmıştır. Yine İranlı Firdevsi tarafından yazılmış olan Şehname eseri de Gazneli Mahmut’a sunulmuştur. Devlet, Selçuklulara karşı olan Dandanakan savaşı sonrasında gücünü kaybederek toparlanamamıştır. Ardından da Gurlular tarafından yıkılmıştır.

Tolunoğulları

Devlet, Abbasilerin mısır valisi olan Tolunoğlu Ahmet tarafından kurulmuş ve Mısır’da kurulan ilk Türk Devleti unvanını almıştır. Devleti yöneten kişiler Türklerden oluşurken, halkın büyük bir bölümü ise Araplardan oluşmaktadır. Bu devlet de sonunda Abbasiler tarafından yıkılmıştır.

Akşitler

Abbasilerin başka bir Mısır valisi olan Muhammed Bin Togaç tarafından Mısır’da kurulmuş olan Akşitler Devleti, Mısır’da kurulan ikinci Türk devleti olmuştur. Hicaz’ı kutsal mekân olarak kabul ederek egemenlikleri altına almışlardır. Yine bu devleti yöneten kişiler de Türklerden oluşurken halkın büyük bir bölümü Araplardan oluşmaktadır.

Büyük Selçuklu Devleti

Oğuzların Üçoklar kolunun Kınık boyundan olan bir aşiret devleti olarak Selçuk Bey tarafından kurulmuştur. Devlet esas Selçuk Bey’in torunlarından birisi olan Tuğrul Bey tarafından kurulmuştur. Yine devletin kurulması için Çağrı Bey’in de son derecede önemli katkıları bulunmuştur. Büyük Selçuklu devleti Tuğrul Bey, Alparslan Dönemi ve Melikşah dönemi olarak üç farklı döneme ayrılmaktadır.

Gazneliler’in yıkılma sürecine girmesi sonucunda Selçuklular da bağımsız bir devlet haline gelmişlerdir. Bununla birlikte Çağrı Bey ve Tuğrul Bey devletin kurulması için baş mimarı da oluşturmuşlardır. Devletin kurulması sonrasında Tuğrul Bey, Bağdat’ta yer alan Abbasi halifeliği Şii Büvehyhoğulları’ndan kurtulmuş ve ilk kez Türk himayesine de katılmıştır. Halife, kendisini kurtarması nedeniyle Tuğrul Bey’e Doğu ve Batı’nın sultanı unvanını vermiştir.

Alparslan döneminde Ani ve Kars kaleleri alınarak Gürcistan ve Kafkas bölgelerine ise seferler düzenlenmiştir. Bu dönemde Türkler’i Anadolu’dan çıkarmak isteyen Bizans ile Malazgirt Savaşı yapılmıştır. Bu savaşın sonucunda Roma İmparatoru Romen esir alınmıştır.

Melikşah dönemi ise Selçuklu devleti’nin en parlak dönemi olmuştur. Ülke sınırları son derecede genişlemiştir. Ancak Melikşah dönemi sonrasında Melikşah’ın oğulları arasında taht kavgaları başlamıştır. Sonunda ise Katvan Savaşı’ında Moğollara yenilmişler ve Sultan Sencer’in ölümü sonrasında devlet yıkılmıştır.