Kazak Hanlığı
Altın orda devleti yıkılış sürecine girdikten kısa bir süre sonra da tamamen yok olarak bulunduğu bölgede yeni bir devletin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Günümüzde Kazakistan’ın sınırları içerisinde kurulumu gerçekleştirilen Kazak hanlığı Cengiz hanın evlatlarından biri olan Cuci isimli çocuğun kendi ırkına mensup Orda Ece akrabalarından Kerey ile Canibeg ortaklaşa kurulmuş bir devlettir. Cetisu Nehrinin dolaylarında yer alan Kazak Hanlığı Türk ırkına mensup olması sebebiyle Türkiye’nin millet ve tarihi açısından önemli medeniyetlerinden bir tanesini oluşturmaktadır. Üç kısma ayrılarak yönetimi ve denetimi gerçekleştirilen Kazak Hanlığının küçük cüz ve büyük cüz’ün yanında orta cüz isimli bir bölümü de bulunmaktadır. Bu devletin tarihine göz attığımızda yazılı kaynakların sınırlı olması ve Kazak Hanlığı ile ilgili kesin bilgilere ulaşılmaması Türk ırkı açısından eksik bilgiler oluşturmaktadır. Timur devletinin yıkılışı ve Altın ordu devletinin yok olmasının ardından 15. Yüzyılda ortaya çıkan Kazak Hanlığı Türk boyları içerisinde yer almasıyla tarihin önemli kısımlarında yerini korumaktadır. Kazak Hanlığının kurulmasında pay sahibi olanlar daha önce de bazı devletlerin boyunduruğu altında yaşamaktaydı. Bu bölgede yer alan devletlerin parçalanıp yıkılmasıyla ortaya çıkan boylardan bu hanlığı meydana getirenler eskiden Özbek Hanlığı çatısı altında yaşamını sürdürmekteydi. Ebulhayr han 1428’den itibaren uzun yıllar bu görevde kalmış ve sınırlarını genişleterek etkisi altına aldığı bölgelerin sayısını artırmıştır. Cengiz Han bu olumlu durumu fark etmiştir ve Asya’nın geneline sahip olma düşüncesi onu Kazak Hanlığının ortaya çıkmasına iten sebep olmuştur. Bu kadar başarının ardından Doğu kesiminde yer alan Moğollar karşısında yenilgi aslında şehirlerin parçalanmasına seyirci kalındı. Bu durum karşısında iktidarı ve gücü sarsılan Ebulhayr Han Cengiz Han’ın gözündeki başarılı niteliğini kaybetmiştir. Bundan sonra da Kerey ile Canıbek bu durumu değerlendirmek için kolları sıvamıştır ve bu bölgeyi geri almak için onun idaresinden kopmuşlardır.
Tarihte Bazı Kazak Hanlığı Yöneticileri
- Kasım han
- Kerey han
- Ez cenibek han
- Toğım han
- Burındık han
- Mamaş han
- Buydaş han
- Hak nazar han
- Cenibek han
- Kayıp han
- Abılay han
- Bolat han
- Şığay han
- Kenesarı han
- Salkam cengir han
- Tauke han
- Esim han
- Semeke han
- Ebilmambet han
- Dayra han
- Uali han
- Ğubaydolla han
- Nuralı han
- Eralı han
Yorum gönder