Kidarite Krallığı

Kidarite krallığı pek çok tarihi kaynakta bir hun devleti kolu olarak kaydedilmiş olan krallıktır.

Kuruluş yılı olarak milattan sonra 4 ya da 5. Yüzyıllar aralığı tahmin edilmektedir. Baktriya çevresinde sınırlanmış bir hun hanedanlığı olarak tarihe geçmiştir. Kızıl hunlar ve kioritler tarafından kurulmuş olan bir krallık olmasının yanı sıra, birçok tarihçi tarafından, krallığın kurulmasında rol oynayan bu hunların doğu Avrupa işgalini yapan hunlar ile ilişkilendirildikleri de bilinmektedir.

Krallık içerisinde, özellikle krallığın kurucuları arasında Türkçe konuşulduğu bilinmektedir. Özellikle hem hunların hem de sakalar Kidarite halkının Türklerle ilişkilendirildiği de bilinmektedir.

Kidarite Krallığının Genel Kısa Tarihi

Kidarite krallığı bir hun devleti olmasının yanı sıra, kurucuları kızıl hunlar olarak bilinmektedir.

Krallığın hükümdarı olan kral Kidara’nın, kızıl hun reislerinden biri olduğu ve kendini kanıtlamak amacı ile üzerinde kendisini kral gibi gösteren figürlerin bulunduğu sikkeler bastırdığı bilinmektedir.

320 yılında özellikle etkinlik göstermeye başladığı bilinen krallığın, 500 yılında dağıldığı ve etkinlik gösterdiği dönemde Sasanilere komşu olduğu bilinmektedir. Ticari ve siyasi pek çok faaliyette bu pers krallığı ile iletişim içerisinde oldukları da bilinmektedir.

Kidarite Krallığında Savaş ve Ticaret

Kayıtlarda Kidarite krallığı ile ilgili olarak, 359 yılında Amida Kuşatması için Sasanilere destek olduğu yazılmıştır. Daha sonra, ittifakın bozulması ile Sasaniler ve Kidariteler kendi aralarında birçok savaş yapmıştır.

Bu savaşların her iki krallığı da olumsuz yönde ve çok fazla etkilediği bilinmekle birlikte, Sasani imparatorluğunun daha zararlı çıktığını belirten kaynaklar da bulunmaktadır.

Tarihçi Priscus’un yazıları ve kayıtlarına göre, Sasani İmparatorluğu’nun Yazdecer II’nin iktidarına kadar Kidarlılara haraç ödemesi yapmak durumunda kaldıkları bilinmektedir. Bu haraç ödemesini yanı sıra Kidarlılar, Orta Asya ticaret ağlarının merkezinde bulunan Semerkant’ta başkentlerini kurmuşlardır. Başkentin bu noktaya taşınmasında özellikle Sogdilerle yakın ilişki içinde olmalarının etkili bir rol oynadığı da bilinmektedir.

Orta Asya ticaret merkezinin üzerinde kurdukları egemenlik ve Sasanileri haraca bağlama durumu, Kidarite krallığı için parlak bir dönemin başlangıcı olmuştur.

Kidarite Krallığının Sona Erişi

Kidarite krallığı, ticaret ağları üzerinde kurduğu egemenlik ve haraca bağladığı Sasani imparatorluğu sayesinde parlak bir dönem geçirmiş olmakla birlikte, 500 yılında yıkılmıştır.

Yönetim şekli ile ilgili bilinen ve kanıtlanmamış pek çok teori olmasının yanı sıra, bölgelerini etkin bir şekilde yönettikleri ve her geçen gün vergiler artırdıkları bilinmekteydi.

Farsça kaynakların yazılarında, ülkenin yönetimi ve işgal politikası ile ilgili verilen bilgiler, genel olarak yağmalama kültürünü benimsemiş bir topluluktan bahsetmiş olsa da yönetim ve savaş şeklinin bu düzende işlemediği bilinmektedir. Farsça kaynaklarda ayrıca, Kidariteler ile ilgili olarak barbar benzetmesi de yapılmıştır.

Bilinen birçok yazılı kaynak yardımı ile yapılan araştırmaların sonucunda, 420’lerde Kidaritelerin Peşaver bölgesini ele geçirdiği bilinmektedir. İlerleyen bir şekilde sınırlarını genişletme politikası uygulamışlardır. 500 yılına yakın zamanlara kadar sınırların genişletilmesi politikasına sadık kalınmış ve birçok işgal başarı ile sonuçlanmıştır.

Başarılı olan işgal girişimlerinden biri olarak, 440’lerde Sogdiana’yı fethetmeleri gösterilmektedir. Bu fethin ardından, sınır genişletme politikasına aynen bağlı kalan krallık, 467 yılında Belh topraklarını fethetme amacı ile bir girişimde bulunmuş ancak başarılı olamamıştır.

Bu işgal girişimi sırasında Sasaniler tarafından mağlup edildikleri bilinmektedir. Mağlup edilmesinin ardından daha fazla adı anılmayan bir krallık olarak kayıtlara geçmiş olmasının yanı sıra, 500 yılında mağlup edilmiş ve bitirilmiştir.

Mağlubiyetin, Ak hunlar tarafından yapılan bir saldırı sonucu olduğu bilinmekle birlikte, 500 yılında biten bir krallık olarak adını tarihe yazdırmıştır.