Sabir Devleti

Sabir devleti pek çok farklı isim ile bilinmesinin yanı sıra, 6. Yüz yılda, batı Sibirya ve kuzey Kafkasya taraflarında ortaya çıkmış bir Türk topluluğu olarak bilinmektedir.

Tarihte pek etkin olmamakla birlikte, Türk toplulukları arasında adları geçmektedir. Batı Sibirya’dan gelmiş olmalarının yanı sıra, güney Kafkasya topluluğuna kaydıklarından dolayı adlarından söz ettirmeyi başarmışlardır.

Sabir Devletinin Kökeni

Sabir devleti, ilk olarak Sibirya göçmeni bir kavimden yola çıkılarak kurulmuştur. Kavmin güney Kafkasya’ya gelmesi, tarih sayfalarında rol almalarında önemli bir etken olmuştur.

Bir kısmın güney Kafkasya’ya göç ettiği bilinmekle birlikte, göç etmeyen kısım Sibirya topraklarında kalmıştır. Göç etmemiş olan Sabir halkı, zaman içerisinde Sibirya’ya bugün ki adını vermiştir.

Macarların atası oldukları tahmin edilmekle birlikte, ilerleyen dönem ve yapılan tarihi araştırmaların derinliğinin artması sonucunda Sabir devleti kurucularının Türk olduklarına dair deliller de bulunmuştur.

Ana yurtlarının tanrı dağları ve ili nehri civarı olduğu tahmin edilen sabirlerin hunlara bağlı oldukları da tahmin edilmektedir. Sabir kelimesinin anlam olarak “başı boş gezen, dolaşan” gibi anlamlara geldiği de bilinmektedir.

461-465 yılları arasında, Sibirya kavimleri arasında yaşanan göçe dahil olmaları sonucunda, bugün ki Sibirya’ya adını veren sabirler Sibirya sınırları içerisinde kalmış, göçe dahil olan sabirler ise güney Kafkasya’ya giderek yeni bir topluluk oluşturmuşlardır.

İlerleyen dönemde Avarların baskısına maruz kaldıkları bilinmekle birlikte, kendileri batıya doğru göç ederken ogur Türklerini de göçe zorladıkları ve tobol-işim civarına yeniden yerleştikleri de bilinmektedir.

Sabir Devletinde İlerleme ve Yerleşim

Batıya doğru ilerleyiş gösteren Sabir devleti daha sonra doğu Avrupa da görülmüştür.

Doğu Avrupa’da görülmelerinin ardından 515 yılında Karadeniz ve Kafkasya’nın kuzey kısımlarına yerleştikleri de bilinmektedir. Bu yerleşim sonrasında, Bizans’a karşı Sasani devleti ile anlaşma yaptıkları ve hükümdarları sayesinde önemli zaferler kazandıkları da bilinmektedir.

Askeri taktiklerinin Bizans kayıtlarında yer almasının yanı sıra, 516 yılında Kafkasya’yı aşarak Anadolu’ya giriş yaptıkları ve Ankara Konya civarına kadar ilerledikleri de kaynaklarda yer almaktadır.

Bizans kayıtlarına göre Sabir devleti, insan dehasının bir kanıtı olan savaş makineleri kullanmaktadır. Ne sabirlerden ne de Bizans devletinden mühendislerin eksik olmadığı bilinmekle birlikte, savaş makinesi üretimi ve bu makinelerin kullanımı konusunda, Bizans kaynaklarınsa Sabir devletini övecek pek çok yazı ve bilgi bulunmaktadır.

Sabir hükümdarının yerine, hükümdar öldükten sonra eşinin geçtiği bilinmektedir. Hatun kişi tarafından 100 bin kişilik bir Sabir ordusu olduğu kayıtlarda bulunmaktadır. Sabirler ilerleyen dönemlerde bazı durumlarda Bizans bazı durumlarda ise Sasani devletinin tarafını tutarak savaşlara devam etmiştir.

Sürekli olarak taraf değiştirerek savaşma stratejisi bir süre sonra geçerliliğini yitirdiğinden dolayı, devlet eski gücünü zaman içerisinde kaybetmiştir. Askeri gücünü kaybeden devletin zaman içerisinde Avarların baskılarına dayanamayarak kuzey taraflara çekildiği bilinmektedir.

Kuzey tarafa çekilmelerinin ardından Göktürk devletinin hakimiyetini kabul etmiş ve bu devletin batı kanadını oluşturmuşlardır. Bu durumun ardından, ilerleyen yıllarda güney Kafkasya üzerinde kurmuş oldukları hakimiyeti Bizans’a kaptırdıkları da bilinmektedir.

Sabirlerin kültürel olarak farklılıklar gösterdikleri de bilinmektedir. Sıtma gibi hastalıkların korkutularak kaçırılmak suretiyle tedavi edilebileceğine inanmakta oldukları da bilinmektedir. Bu geleneği özellikle geride kalan sabirlerin uyguladıkları ve bir kepçe yardımı ile, 7 hanenin kapısını çalmak sureti ile bu tedavi yöntemini uyguladıkları da kayıtlar arasında yer almaktadır.

Bunun yanı sıra, ölen bir kişinin ruhu için, yemek pişirilirken ya da vefat aşı denilen yemek dağıttırılırken mutlaka yufka pişirildiği de bilinmektedir.