Tabgaç Devleti

Tabgaç devleti, pek çok farklı isim ile bilinmesine rağmen, Türk literatürlerde Tabgaç ismi ile anılan bir devlettir.

Bilinen pek çok kaynak üzerinden yapılan araştırmalara göre imparatorluk sistemi ile yönetilen bu devlet Çin kültürünü benimsemiştir. Sienpilerin bir boyundan gelen soyun devamı oldukları bilinmekle birlikte, yerleşim alanı olarak kuzey çini tercih etmişler ve kalabalık Çin halkının arasında asimile olmadan önce, kendi istekleri ile bu milletin kültürüne ayak uydurarak kabul etmişlerdir.

Tabgaç Devletinin Şekillenme Süreci

Çin kültürünü benimsemiş olan Tabgaç devleti, imparator ile yönetilen bir devlet olmasının yanı sıra, cinde kuzey Çin-güney Çin devrinin başlamasına ön ayak olmuştur.

Her ne kadar önceki hükümdarlar Budizm inancını benimsemiş olsalar da üçüncü imparatorunun Konfüçyüs inancını benimsediği ve geliştirmeye çalıştığı bilinmektedir. Ancak bu geliştirme çalışmaları, önceki hükümdarların tamamının Budizm inancına bağlı olmasından dolayı yeterli seviyeye ulaşamamıştır.

Budizm inancının çok daha gelişmiş olduğu bilinmektedir. Boy sistemi yerine aristokrasi getirilmeye çalışıldığı ve hanlaştırma sistemi üzerinden ilerlendiği bilinmektedir. Ancak bu durum pek çok kişi tarafından kabul edilmemiş ve isyanlar başlamasına neden olmuştur.

Tabgaç devleri, çıkan isyanları bastıran askerlerin kendilerinde daha fazla söz hakkı olduğunu savunması üzerine doğu Tabgaç ve batı Tabgaç olarak iki parçaya ayrılmıştır. Asimilasyon ve kültür kabulü sürecinin, başkentin taşınması ile tamamlandığı bilinmektedir.

Tabgaç Devletinde Budizm İnancı

Tabgaç devleti, Konfüçyüs inancını benimseyen imparatoru dışında herkes tarafından Budizm inancına göre yönetilmiş bir devlet olarak bilinmektedir.

Bununla birlikte, Konfüçyüs inancını benimseyen hükümdarın da Budizm inancını kabul etmesi ile birlikte hanlaşma sürecinin başladığı bilinmektedir. Sonradan da olsa Budizm’e inanan imparatorun çok inançlı bir Budist olduğu hatta ak hunlara, devleti hidayete davet etmek amacı ile rahip gönderdiği bilinmektedir.

Zaman içerisinde, bir imparatoriçe ile yönetildiği bilinen devletin sınırları genişlemiştir ancak ilerleyen dönemde, kalabalık Çin halkı içerisinde asimile oldukça devlet yok olmuştur.

İçlerinde Moğol kabilelerin olduğu hatta Mete hanın da tarih kaynaklarının pek çoğunda bu devletin hükümdarı olarak gösterildiği bilinmektedir. Budizm inancına olan düşkünlük nedeni ile yapılmış pek çok Budist tapınağı ve buda heykeli olduğu bilinmektedir.

Bu heykellerden iki tanesi, günümüzde dünya mirası listesinde yer almakla birlikte halen eski hallerini korumaktadırlar. Bunun yanı sıra yapılmış olan Budist tapınaklardan bir tanesi ise halen eski halini korumaktadır.

İmparatoriçe yönetimi döneminde Budizm ile ilgili olan her şeyin gelişiminin en üst seviyeye çıktığı bilinmekle birlikte, imparatoriçenin, farklı yerlerde yaşayan ancak Budist inancına sahip olan din kardeşleri ile de alakadar olduğu hatta dileyenlere Budist Çinli rahipler gönderdiği de bilinmektedir.

Tabgaç devleti hakkında Budizm inancına olan düşkünlükleri dışında bilinen bir diğer önemli bilgi ise, devletin kuzey Çine uzun süre hükmetmiş olmasıdır. Çıkan isyanların bastırılması ile kendilerinde devleti bölme hakkı bulan askerlerden önceye kadar tek toprak olarak hakimiyet süren devlet, bu durum sonrasında ikiye bölünmüştür.

Dönemin kalabalık Çin halkı arasında, doğu ve batı olarak iki parçaya bölünmüş olmasından dolayı hızlı bir asimilasyon ve kaybolma sürecine girmiş olmasının yanı sıra, bir dönem, ayrıldıkları asıl kabile olan sienpilere ait olan dilin konuşulması yasaklanmıştır.

Sienpiler ile ilgili getirilen yasaklardan bir tanesi de sienpi halkına ait kıyafetlerin giyilmesinin de yasaklanmasıdır. Ayrıca, tarih kaynaklarının bazılarında halkın, Türk kökenli olduğundan bahsedilmekle birlikte, Türkçe konuştukları da iddia edilmektedir.

Tam ve kesin bir kanıt olmamasının yanı sıra, devlet ile ilgili kesin olarak bilinen şey, Çin halkının asimilasyonunu kendi istekleri ile kabul etmiş olmalarıdır.