Türkiye Selçuklu Sultanı I. Mesud

Mesud Gazneli 1116- 1155 Yılları arasında hüküm sürmüş padişahtır. Bu padişahtan önce gelen padişah ise Şahin şahtır. Ardından gelen padişah ise II. Kılınç Arslan’dır. I. Mesud Doğu yılı 1095 yılında doğmuştur ve ölüm yılı ise 1156 yılında vefat etmiştir. Bu padişahın mensup olduğu din ise Sünni İslam’dır. I. Musud’un diğer padişahlardan ayıran bir özelliği ise en uzun süre tahtta kalmış bir padişah olup Türkiye Selçuklu Sultanlığı yapmıştır. I. Rükneddin Mesud kardeşlerinden kendisini Arapşah, Tuğrul Arslan ve Şahinşah olan kardeşlerinden kurtarmıştır.

Ardından kendisini Türkiye Selçuklu Sultanlığı yapmıştır. Kendi tahtını sağlam haline getirmiş olan bu padişah onun saltanatı altında olan zamanda kısmen de olsa bağımsızlığını kaybetmiştir. Emir Gazi sayesinde tahtına çıkabilmiştir, bu konuda kendisine çok destek olmuştur. Türkiye Selçuklu Devleti bağımsızlığını kısmen olarak kaybetmesi halinde Danışmendliler’ in uydusu oldu. Daha sonrasında Emir Gazinin vefatından sonrasında yapmış olduğu siyaset politikaları sayesinde I. Mesud Anadolu’ da üstün hale gelmeyi sağladı. Türkiye Selçuklu Devleti artık Anadolu da üstün bir konuma geldi.

I.Mesud’un Yaşamı    

Babasını genç yaşta kaybetmiştir. I. Mesud I. Kılıç Arslan’ın evladıdır. Büyük Selçuklu Emiri ile yaptığı bir savaş sonrasında yaşamını yitirmiştir. Bu ölümden sonra tahtı belli bir zaman boş kalmıştır. Türkiye Selçuklu Devletinin başına geçebilecek 4 tane şehzadesi bulunuyordu. Bu 4 oğuldan en büyükleri olan Şahinşah’dı. Şahinşah esir bir şekilde İsfehan’a esir altında idi. En küçük olan şehzadesi ise Tuğrul idi. Tuğrul Annesi olan Ayşe hatun ile beraber Emir Bozmuş tarafından Malatya’da idi. Bu dönemde diğer iki tane şehzade hakkında çok fazla bilgi yoktu.

Türkmen kültürlerinin yanında Anadolu’nun çeşitli yerlerine olan bu yerlerde bulunduğu tahmin edilir. Danişmendiler Anadolu’nun en büyük devletleri bu boşlukta Anadolu’da en büyük devletlerden birisi haline gelmiştir. Şahin Şah’ın artık serbest hale gelmesinin ardından tahta çıkmıştır. Mesud’un yardım alarak Konya hattı üzerine bulunmuştur. Melik Arap ise Anakara yakınlarında bulunmuş ve Bizans’a karşı akınlar düzenlemiş olduğu bilinen olaylardan bir tanesidir. Mesud Danışmentlilier’in kızı ile evlenmiş ve Danışmendli damadı olarak bulunmuştur. Melik Arap ile I. Mesud Kardeşi tahta geçtiği zaman sonrasında Şahinşah’ın emir ile beraber Konya’ya hapsolmuşlardır.

I.Mesud ile Şahinşah’ın Mücadelesi

Bizanslılar yakalamış oldukları boşluk olan zaman dilimlerini değerlendirip 3 yılda Batı Anadolu topraklarını almaya başlamışlardır.  Şahinşah ise tahta geçmesinin ardından Bizanslılar ile beraber mücadele içerisine girmiştir. 1116 yılında yapmış olduğu savaşın sonrasında I. Aleksios ile Afyonkarahisar’daki yerinde barış imzalandı. I. Mesud ise bu dilimde serbestliğini kazandı ve daha sonra tahtı ele geçirmek için büyük uğraşlar içerisine girdi ve Danışmendlilierin yardımını alarak tahta geçti.

Başka bir bilgiye göre ise I. Mesud’un serbest kalmasında bir emirinin Şahinşah’a isyan etmesi ile birlikte I. Mesud’un serbest kaldığı yönündedir. Danışmendlilerden emir Gazinin yanında I. Mesud’un sultan ilan edilmesi kabul görülmüştür. Şahinşah ise Kardeşinin durumundan haberdar olmuş ve bu durum karşısında hemen Konya’ ya doğru gitmeye başlamıştır. Bizans kuvvetlerinin kendisi ile beraber hareket etmesini reddetmiştir. I. Mesud’un güçleri ile beraber Şahinşah’ın birlikleri yolda karşılaşmışlardır.  Akşehir’ e yakın olan bir yere doğru gitmişlerdir. Bu yer Tyragion kasabası olup bu kasabanın I. Mesud tarafından kuşatılması ile beraber Şahinşah’ın kendisine teslimiyetini sağladı. I. Mesud ise Şahinşah’ın bu durumundan onun gözlerine mil çektirmiş ve daha sonrasında onun tam olarak kör olmadığının anlaşılması sonrasında 1118 yılında onun tekrar saltanat için girişimde bulunabileceğini düşünüp onu öldürttü.

I.Mesud’un Tuğrul Aslan ile Mücadelesi

1. Mesud’un bağlılığı Kayınpederinin ölümüne kadar sürmüştür. Kayınpederi onun Konya’yı almasını ve tahta çıkmasını destekleyen birisidir. I. Mesud ise Malatya’yı alması için Emir Gazi destek vermiştir. Malatya ise kardeşinin kontrolünde olan bir yerdir. Kardeşinin annesi ise Tuğrul Aslan’ın hakimiyetini korumaya çalışıyordu. Siyasi varlık konusunda gücünün korunabilmesi için birçok evlilik yapmıştır. Son olarak Artuklu Belek ile evlilik yapmıştır.

Emir gazi Artuklu Belek üzerine Ayşe Hatunun başka bir evlilik yapmasına müsaade etmeden Malatya’yı kuşattı. Kocasını Franklar ile yapmış olduğu bir mücadelede kaybeden Ayşe Hatun 1124 yılında kaybetti. Gazi daha sonrasında 1 ay kadar kuşatmış daha sonra ise oğlu olan Muhammet’e devretmiştir. Burada kuşatmayı 6 ay kadar sürdüren oğlu Açlık sebebi ile beraber çok fazla direnemeden artık Danışmendliler’in elinde idi. Tuğrul Arslan ise annesi Maşara kalesine giderek şehri bırakmışlardır.

II. Haçlı Ordusu ile Mücadelesi

Selçuklu tarafından büyük bir yenilgiye uğratılan 26 Ekim 1147 tarihinde Eskişehir yakınlarında Urla Haçlı Kontluğu’nun kaldırılması sebebi ile birlikte Haçlı Ordusu düzenlenmiştir. I. Kılıcarslan’ın intikamını bu zafer ile beraber almış olmuştur.

I.Mesud’un Ölümü ve Kilikya Seferi

1153 yılında Kilikya Ermeni Kilikyalı topraklarını büyütmek amacı ile birlikte Selçuklu ve Bizans topraklarına karşı ataklara geçti. Bu ataklarına karşı ise Sultan Mesud II. Manuil ile birlikte anlaşmaya geçti ve Danışmendli Yağıbasan ile birlikte harekete başladı.

Ermeniler bu duruma direndi ve Sultan Mesud daha fazla ilerlemeyi talep etmedi.  Bu talebi doğrultusunda ise dostluk ve ittifak ahidnâmesi hazırlattı. Daha sonra bunu onayladıktan sonrasında bir kişi ile beraber Ermeni hakimiyetine ulaştırmıştır. Daha sonrasın da hiçbir kimseye zarar göstermeden geri gelmiştir. 1154 tarihinde ise Bizans İmparatorluğunun isteği sebebiyle Kilikya seferi düzenledi.

Doğal şartlar sebebiyle bu seferden geri çekilme zorunda kaldı. I. Mesud Toros ile anlaşma yaptı. Bu efer I. Mesud için büyük kayıplara yol açtı, silah, insan ve teçhizat kaybına sebebiyet verdi. Seferin ardından hastalanan I. Mesud on ay sonrasında 1155 yılında vefat etti. I. Mesud oğulları arasında toprak paylaşımı yapmıştır. Geleneğe uymuş ve Şahinşah, Dolat ve Kılış Arslan arasında yapmış ve Meliki lan Kılışarslan’ı veliaht olarak ilan etti. Daha sonrasında ölümünün ardından 1155 senesinde ölümünün ardından oğulları arasında kavgalar başlamıştır.