Vanadyum

Korozyona dayanıklılığı ile bilinen, 23 atomik numaralı, 23 ^[4] elektron, 28 ^[4] ve 23 ^[4] sayılı elementin periyodik cetveldeki sembolü V’dir. İmalat sanayisinin vazgeçilmezlerinden olan vanadyum, geçiş metalleri ailesinde yer alır ve dövülebilir özellikte gümüşi bir metaldir.

Doğal olarak oluşan iki izotopu vardır, bunların ⁵¹ V’si stabil iken ⁵⁰ V radyoaktiftir ve yarı ömrü yaklaşık 1.4 X 10 ¹⁷ şeklinde hesaplanır. Kütle sayıları 40 ile 65, ⁴⁹ V ve ⁴⁸ V arasında değişen 24 yapay radyoizotop, sırasıyla 330 günlük ve 15.9735 günlük yarı ömür periyotlarıyla bunların en stabil olanıdır. Doğada nadiren de olsa ayrışmış şekilde olmasına rağmen patronik ve karnotit gibi çeşitlerdeki 65 farklı mineral cevherlerinden çıkarılabilir ve bazı yağlar, demir cevherleri ve fosfat kayalarından, doğal çeşitlilik şeklinde elde edilebilir. Genelde klor ve karbon ile ezilmiş mineral cevherleriyle ısıtılarak elde edilir.

Vanadyum Kullanım Alanları

İnsanlar dahil bazı canlılar için gereklidir ancak bu düşük bir miktar yeterlidir. Bir insan, ortalama olarak günde 0.01 miligram vanadyum alır ancak bu bile günlük ihtiyacımız için fazlasıyla yeterlidir. Bu arada bazı bileşiklerle toksin bir hale gelebildiği için tehlikeli olabilir. Maydanoz, mantar, karabiber, kabuklu deniz ürünleri, dereotu otu, tahıllar, bira ve şarap gibi gıda kaynaklarından elde edilir. Öte yandan vanadyumun kullanım alanları şunlardır:

• Dünya üzerinde üretilen vanadyumun yaklaşık %80’i çelik katkı maddesi olarak kullanılır. Çelik alaşımına giren vanadyum, son derece sert ve güçlü akslar ve zırh plakaları gibi parçalar için kullanılır.
• Az miktarda vanadyum ve krom bileşeni, çeliği ısıya ve darbeye dayanaklı bir hale getirir.
• Vanadyum güçlü emilim özelliği sayesinde, nükleer reaktörlerin iç yapısında tercih edilebilir.
• Titanyum ve alüminyum alaşımlarıyla etkileşime giren vanadyum, yüksek ısı gerektiren motorların iç aksamlarında kullanılır.
• Süper iletken alaşımlar ve güçlü tasla elektromıknatısların yerleştirme bobinleri için vanadyum galyum alaşımı kullanılır.
• Seramik ve cam renklendirici pigmentin yanı sıra sülfürik asit yapmak için bir katalizör olarak vanadyum oksit kullanılır.

Ne Zaman Keşfedildi

Vanadyum elementi ilk kez 1801 yılında Mexico City’deki Mineraloji profesörü Andrés Manuel ve 1831’de İsveçli kimgager Nil Gabriel tarafından keşfedildi. Profesör Andrés minerali ilk bulduğunda Paris’e bir örneğini gönderdi ve o zamanlar bunun bir krom minerali olduğu düşünüldü. İsveç’te yapılan keşifte ise bunun yeni bir unsur olduğu anlaşıldı. İlk saf vanadyum ise 1869 yılında Hanry Roscoe tarafından elde edildi.